گرفتی ئەفغانستان چی یە ؟ بۆ تەواوی سەرمایەدارانی جیهان لەوگرفتە ئاڵاون؟
ئەمەریکا لە کێشوەریکی دوورەوە سوپای خۆی دەنیڕێ بۆ ئەفغانستان ؟
بۆ رووسیا لە ماوەی 10ساڵدا 14 هەزار سەرباز وئەفسەر 415 فرۆکەی کردبەقوربانی ؟.
گرفتی ئەفغانستان پابەندە بەدۆز وگرفت وقورسیای گۆپۆلۆتیکی رۆژهەڵاتی گەورە وبالانسی هێزەکانی سۆڤیتی کۆن وروسیای ئیستا وئەمەریکا وەک نۆینەری بەرەی سەرمایەدارانی جیهان.
رۆبرت گیس سەرۆکی ( CIA ) لەپەرتووکی (تارێکیدا) دەنووسێ :
پێش سۆڤیت، ئەمەریکانەخشەی داگیرکردنی ئەفغانستانی کێشاوە .
ئەمە سیستەمی ماتماتیکی سیاسی یە . تێگەیشتن لە گرفت، رێگەیە بۆ چارەسەری گرفت.
گرفتی ئەفغانستان چی یە ؟
رۆژهەڵاتی گەورەدا لە کۆتای ساڵانی شەستدا بزوتنەوەیەکی هزری مارکسی نیشتمانی دروست بوو.
1965سۆڤیت لەهەوادارانی هزری سۆڤیت پارتی دیموکراتی گەلی ئەفغانیان دروستکرد.
1973 محمد داودخان بەیارمەتی ئەمەریکا. دژە دەسەلاتی پارتی دیموکراتی ئەفغانی بوو.
1978 CIAلەناوچەی(نورستان)جەنگی ناوخۆی دروستکرد.
دەزگای ئاسایشتی یەکیتی سۆڤیت (KGB) نەخشەکەی ئەمەریکای دزی لە
25/spt/1979 بەحەوت سەد چەکداری تایبەتی 54 ئەفسەری سەربە دەزگای(KGB)
کۆنترۆڵی شاری کابوڵی کرد.
شەترەنجی سیاسی:
1979سۆڤیت ئەفغانستانی گرت.
1979ئەمەریکا بەیارمەتی خومینی شای ئیرانی رمان
1979 ذوالفقار علی بۆتۆ. ئەمەریکا لەریگەی ضیاء الحق وە کودەتایەکی بەسەر ذوالفقار کرد و بۆتۆی هەڵواسی ضیاء الحق بووبە سەرۆکی پاکستان.
1979 ئەحمەدحەسەن بکر مرد.
ئیسرائیل ترسی هەبوو عەرەبەکان بەهوی ضیاء الحق وە ببن بەخاوەنی تەکنەلۆژیای ئەتۆمی لە 1988(موساد)ی ئیسرائیل ضیاء الحق یان تیرۆریکرد.
1989سۆڤیت لەئەڤغانستان کشایەوە. بەڵام بەنهێنی کاریگەریان لەسەر رووداوەکانی ئەفغان هەبوو.
ستراتیجیە نهێنیەکانی ئەمەریکی لە جەنگی ئەفغانستان وجەنگەکانی سنور روسیا .
بەرێزەێک دەڵێ : جەنگی ئەفغانستان بەهۆی بوونی(کانزای لیتوم) ەوەیە، ئەوبەڕێزە زۆربێئاگایە لەبەرژەوەندی گیوپۆلۆتیکی روسیا وئەمەریکا .
ئەی جەنگی جۆرجیا . چێچینا و ئۆکراینا . تیرۆری سەرۆک وەزیرانی سوئید ئۆلاف بلمە ؟
بەهۆی بوونی(کانزای لیتوم)؟
بروانن جوگرافیای سروشتی سنوری ئەم پێنج ووڵاتە
( ئەفغانستان . جۆرجیا . چێچینا و ئۆکراینا . سوئید) بە سنوری روسیاوەیە.
جورجیا 2008 .
ئوسیتیا خوارو، ئەبخازیا1878 بەشێکن خاکی روسیایە
هەردووکیان لەسەر سنوری روسیا وجۆرجیا ئەبخازیە لەسەردەریای رەشە، ئویستیای خوارولەخاکی نێوان روسیا و جۆرجیایە. میخائیل ساکاشڤیلی . بەیارمەتی ئەمەریکا وەک سەروکی جورجیا هەلبژیرا. نەخشە وابوو جۆرجیا بکرێ بەئەندامی ناتۆ . بەم هۆیەوە بنکەی سەربازی ناتۆ راکیتی تیژرەوە دژی روسیا لە ئەبخازیا ولەسەر دەریای رەش دابنین بۆ کۆنترۆلی دەریای رەش و ووشکای روسیا.
چیچینا . جەنگی یەکەمی 1994. 1996
دووهەم جەنگ . 1999,2009 بەئیسلامکردنی ناوچەیەک کردنی بە بنکەی ئاژاوە وسەربازی دژی روسیا .
ئوکراینا 2014 . ڕاپەرینی مەیدانی کییف شورشی پۆرتکالێ بۆ دوو مەبەست بوو .
یەکەم : برینی ریگەی گەیاندنی گاز وپیترۆلی روسی بەئەوروپا .
دووهەم : ئوکراینا ببی بەئەندامی ناتوو و بنکەی راکیتی تیژرو دژی روسیا،
هەڵۆیستی و دەستکەوتی سیاسی روسیا گەڕانەوەی نیودۆرگەی کریم بۆ سەرنەخشەی سیاسی روسیا و نەمانی کۆنترۆلی ئوکراینا لە ناوچەی دونیاس روسنشین .
تیرۆری سەرۆک وەزیرانی سوید سوسیال دیموکرات ئۆلاف بلمە .
لەسەردەمی ریگان ومارگریت تشاتر، بەنهینی داوایان لە سەرۆک وەزیرانی سوئیدکرد لەسنوری ئاوی سۆئید بنکەی نهینی ژێر ئاوی ئوتۆمی دژی روسیا دابنین . ئۆلاف بلمە پەسەندی نەکرد و لە رۆژی 1986/02/28 تیرۆریانکرد.
بەهۆی ئوکراینا، پۆلند، مجر، چیک، ئیستونیا، لیتوانیا، لاتفیا .
روسیا 1500 km لە ئەوروپا دورکەوتووتەوە.
کوردستان ئەڤغانستان نیە
ئەمەریکا هێندە گەمژە نیە ووڵاتێکی دەوڵەمەندی وەک کوردستان چوڵ بکات .
ساڵی 2014 جەنەراڵیکی ئەمەریکی بە سەرۆکی هەریمی ووت :
کەرکوک نە هی کوردە نە هی عەرەب، هی ئەمەریکایە بۆیە تکایە هێزی پێشمەگە لەناوچەی کەرکوک بکێشنەوە. هەڵەی ستراتیجی مەسعود بەرزانی لەوەدابوو مەرجی بۆ کشانەوەی هێزی کوردی لەکەرکوک دانەنا. ئەمە هەڵەیەکی سیاسی وپشتشکێنی ستراتیجی کوردی بوو . دەبوایە مەرجی کورد دروستکردنی پشتێنەیەک لە سوپای ئەمەریکی بۆ ریگرتن لە بەعەرەبکردنی کەرکوک وپاراستنی دانیشتوانەکەی.
باشور ورۆژئاوای کوردستان لەژیر کۆنترۆلێ کۆمپانیا پیترۆلیەکانی روسیا وئەمەریکادایە ئەگەر ئەمەریکا لە کوردستان وعیراق بکشێتەوە بۆشای هیز وسیاسەت لە باشوردا دروستدەبێ . ئەو بۆشایە تەنیا روسیا پریدەکاتەوە . ئەگەر ئەمەریکا کاریکی وابکات شکستی سیاسی نیە . گەمژەی سیاسیە.
هەرکەسێ خەو بە نەمانی هەریمەوە ببینێ، نە کوردە، نەمرۆڤە، نە رۆشنبیرە .
هەرێم تاقە قەوارەیەکی باوڕپێکراوی دەوڵەتییە، نەک میرنشینی بارزانی . لەسەردەمی شێخی نەمریشدا رۆشنبیرانی سلیمانی وسەرۆک خیڵ ومەلاکانی مزگەوت لەدەوری میجەرسۆن کۆک بوون بۆ پوچەڵکردنەوەی پرۆژەکەی شێخی نەمر.
کورد لەسیاسەتدا زۆر گەمژەیە، بۆیە لە نیشتمانی خۆیدا وەک قەرەج دەژی.
بۆ تێگەیشتن لە رۆڵی پیترۆڵ لە چارەنووس ودەوڵەتی کوردی، برواننە ووتاری
ستراتیجیتی بۆریەکان .
لە شەوی 23/08/2021 لەبەرنامەکەی کاک رەنج دا چوار سیاسەتمەداری روودیار راڤەیان لەمەر گرفتی ئەفغان دەکرد. ئەو داماوانە هێندە لە کرۆکی بابەتەکە بەتاڵ بوون بەلای کرۆکی کێشەکەدا نەچون.
کوردستان نێت: لە واڵی بەڕێزیانەوە وەرگیراوە.
