ئەرکی سەرەکی راگەیاندن ئەوەیە کە ھەواڵ و زانیاریەکان بەشێوەیەکی راست و دروست بگەیێنێت بە جەماوەر، رۆلی هەبێ لەوشیار کرنەوە و پێشکەوتنی تاکەکان.
میدیای کوردی زۆر کەم رەچاوی بارودۆخی ئاسایش و کۆمەلایەتی گەلانی کوردستان دەکات، پەیامەکانیان هۆکاری پەرتەوازەیی و تێکدانی شیرازەی میللەت بوونە.
ئەمڕۆ لەسەر ئاستی کوردستان پێویستیمان بە میدیایەکە کە بۆ بەرژەوەندی نەتەوەیی کار بکات، نەک بو بەرژەوەندی حزبی و کەسی و بنەماڵەیی، دوربێت لە دەستی دەرەکی، هەروەها پیویستە لە خەمی خەڵک و کێشەکانیان بێت لە پێناو بەرژەوەندی گشتی کاربکات.
هەرچەندە میدیاکانی کوردستان زیاتر ناوچەین و بەزمانی کوردین، کە ئەمڕۆ بۆشایەکی فرەوان و گەورە بەدی دەکرێت لە گەیاندن و ئاراستە کردنی دەنگ و داخوازیەکانمان بەزمانی جیا جیا بەگەل و وڵاتانی جیهان.
رۆڵی راگه‌یاندن له‌ئاستی زۆربه‌ی هه‌ره زۆری بابه‌ته هه‌نوكه‌ییه‌كان وپرسه گه‌رمه‌كانی رۆژ وته‌نانه‌ت بابه‌ت و پرسه نیشتیمانی و ستراتیژییە دورمه‌وداكاندا به‌رچاو ڕوونانه كار ناكات.
هەموو دەزگایەکی راگەیاندن ئەرکی سەرەکیان گواستنەوەی هەواڵ و زانیارییە، هەندێجاریش شرۆڤەکردنی رووداوەکان، بەڵام ئەم شرۆڤەکارانەی لەمیدیای کوردی دەردەکەون، زیاتر رۆڵی شێواندنی راستیەکان و بە هەڵە بردنی خەڵک دەبینن، بەتێکەڵکردنی حەقیقەت و واقع، لەگەڵ درۆو چەواشە و پینەکردنی نایاسایی، کەسەرجەیان ئیبلیسیانە کاردەکەن.
زۆر جار له بری ئاراسته‌كردنی رایگشتی بەروە باش و گەش و ئه‌رێنیەکەی، یا رۆڵبینین لە بڵاوكردنه‌وه‌ی وشیاری و رۆشنبیری و پێدانی ژماره و زانیاری به وه‌رگرانی، بونەته سه‌رچاوه‌ی درووستبوونی ژاوه‌ژاو و بڵاوكردنه‌وه‌ی زانیاری هه‌ڵه و به‌لاڕێدابردنی پرسه‌كان و رایگشتی.
میدیای کوردی زۆرتر بەشێك بوە لەململانێكان، ساڵانێكی دوورودرێژ میدیای حزبی زاڵبوە لەكوردستان، لەناوەڕاستی نەوەدەکان بۆ خۆشکردنی ئاگری شەڕو بەکاردەهێنران، لەم دوو دەیەی دوایش، پێش هەڵمەتی هەڵبژاردن بۆ دژایەتکردنی یەکتر و سوک و ریسواکردنی بەرامبەر بەكار هێنراون.
راگەیاندنی كوردی و زۆربەی کارمەندەکانی زاده‌ی واقیعی ئاینی و كلتووری و كۆمه‌ڵایه‌تی و رۆشنبیری كۆمه‌ڵگای كورده‌وارین، به گشتی نه‌یانتوانیوه له ئاستی هه‌ستیاری و ئاڵۆزی و پڕ ورده‌كاری پرسه‌كان دابن، و بگره جارێكی دیكه بونەته بره‌ودەری هەمان بیر وکەلتورو بۆچوونی باو.
کەسانی پشت دەزگاو دامەزراوەکان زۆر پێش كۆمه‌ڵ نه‌كه‌وتوون و زۆر جار به‌دوای تارمایی بەرپرسەکانیانن، ناتوانن هه‌نگاوێك لێیان داببڕێن وبەرپرسەکانی کەناڵەکانیش لەچوارچێوەی ئایدیایەکی تەسک و بۆچونێکی کۆنەپەرستانە کاردەکەن، نەک توانای بەرزکردنەوەی ئاستی هۆشیاری و تێگه‌یشتن و رۆشنبیرکردن و زانستی ژینگه‌ی ده‌وروبه‌ریان و كۆمه‌ڵگاكه‌یان پێناکرێت، بەڵکو کار بۆ هێشتنەوە و کەلتوری باو دوواکەوتو دەکەن، بۆ بەمێگەل هێشتنەوەی خەڵک.
کاری رۆژنامەوانی و راگەیاندن، ئەرکێکە تەنیا کەسانێک دەتوانن وەک خۆی پیادەی بکەن، کە خەمیان گەیاندنی پەیامەکان بێت بە ئاڕاستە و ستراتیجیەکی نەخشە بۆکێشراو، کەئەرک و کاری راگەیاندنی تەندروست و خزمەتگوزار بێت.
زۆر زەحمەتە کاری تەندورست، بەو دەزگایانە بکرێ کە لەپشتیانەوە هێز و بۆچونێکی چەقبەستوو بوونی هەبێ وهەوڵبدا ئامانجی خۆیان لە رێی میدیاکارانەوە بپێکێن.
ئێمەی كورد سیستمێكی بەهێزی پەروەردەیی و هەڵگری گەوهەری نەتەوەییمان نەبوە، راگەیاندنی دەسەڵات و، ئۆپۆزسیۆن، بە ئایینی و مەدەنیشەوە ستراتیژی خۆیان لە هێڵی نەتەوەییدا دەرنەخستووە.
هەموو ئەو لایەنانە دەكرێ لەسەر هەر شتێك بیری جیاجیان هەبێت، بەڵام لە پرسی نەتەوەییدا پێویستە تێكڕا نەتەوە پارێز بن، نابێت لە ژێر هیچ بڕوبیانوویەك بێت، خەتی نەتەوەیی پشتگوێ بخەن.
ئەو دام و دەزگا راگەیاندنانەی کە لە ژێر ناوی سەربەخۆ و بێلایەن دامەزراون، هێشتا نەیانتوانیوە بێلایەنی وسەربەخۆبونیان بپارێزن .
ئێمەی كورد هێشتا خاوەن كیانێكی سەربەخۆ نین و خاكیشمان بە داگیركراوی ماوەتەوەو تا ئێستاش لە ژێر هەڕشە و پەلاماردایە، دوژمنانمان بوار نادەن چارەنووسی سیاسی خۆمان بەدەستی خۆمان دەستنیشان بكەین… كاریگه‌ری میدیا له‌سەر ره‌وتی گه‌شه‌سه‌ندن کارێکی ئاسان نابێ، هەتا ژێرخانی کۆمەڵگا و ره‌وتی گه‌شه‌سه‌ندنی تاکەکانی نەگاتە ئاستێكی پێشکەوتوو، چونکە ره‌وتی کۆمەڵگا‌ی کوردی سروشتیی نەبوە، هه‌ربه‌و شێوه‌یه ره‌وتی میدیا لەبواری کارکردنا ئاسایی نه‌بووه. .
پیاداچوونەوە بەئەجندای کاری راگەیاندنی حزبی یەکێکە لەهەنگاوەکانی چارەسەر، هەتا لایەنە سیاسیەکان ویستی چارەسەریان نەبێ بۆ بارودۆخەکە و کێشەو گرفت و ناکۆکیەکانیان وەلانەنێن و، حکومەت لاوازو کەمتەرخەم دەبێ، لەتوانایدانابێ، حکومەتێکی نیشتمانی دورست بکات بەبێ بەنیشتمانی کردنی ده‌سه‌لاتی جیبه‌جێكردن و یاسادانان و دادوه‌ری، حکومەتی سەربەخۆ و سەروەر بوونی نابێ.
بەنەبونی دەزگای گشتگیری نیشتمانی، بێگومان راگه‌یاندنی كوردی هەر لەژێر چوار چێوەی حزبیدا دەمێنێتەوە، بۆ به‌رژه‌وه‌ندی حزب کاردەکات و هه‌موو ساتیك ئه‌گه‌ری تێكچوونی ئاشتی كۆمه‌ڵایه‌تی و شڵه‌ژانی كۆمه‌ڵایه‌تی بونی دەبێ.
دەزگاکانی راگەیاندن و كارەكتەرە سیاسیەكانی هەرێم، وا كاریگەریان بەسەر کۆی تاکەکان داناوە كە راستەوخۆ و ناراستەوخۆ كۆمەڵگا بوە بەبەرهەمهێنەری تاکی سیاسی، هەروەها لە هەموو کۆڕو دانیشتن و دوكان و فەرمانگا و كۆمپانیا و قوتابخانەکان و زانكۆ و تەنانەت مزگەوتەكانیش باس باسی سیاسەت وکارە ناڕێکەکانی سیاسیەكانە.
كەناڵەكان دەکرێ تۆزێک لەو شرۆڤەکردنە سەقەتەی سیاسەت خۆیان دوربگرن، بایەخ بدەن بە كەرتی پەروەردە و كەرتی تەندروستی و كشتوكاڵ و بواری وەرزش و منداڵان و رۆڵی ژنان وخراپی بارو گوزەرانی خەڵک، هەروەها هەموو ئەم بابەتە گرنگانەی بۆ باش بوون و بونیاتنانی كۆمەڵگایاكی تەندروست و چاو كراوە وهۆشیار زەرورن، چونکە پینەکردن و خۆلادان لەگرفتی خەڵک و کێشە نیشتمانیەکان تەنها ناشیرینتریان دەکات لەبەر چاوی خەڵک.
لەبەر ئەوەی كۆمەڵگای کوردی، وەک پێویست سەقامگیر و پێشكەوتووە نەبووە و نیە، دەزگا و ناوەندەكانی میدیا و ڕاگەیاندن، لەروی ژمارە زۆرن و بەراوردکردنی ئاستی گەشەسەندنی میدیا و تەکنیکی میدیا لەگەڵ سەدەی رابردوو لە ئاستێکدایە، کە بەراوردکردنەکەی زۆر بەروونی دیارە، بەو مانایەی ئێستا تەکنیکی میدیا لەوپەڕی گەشەسەندندایە، بەڵام لە رووی کاریگەری و خزمەتکردنی پرسە نیشتمانی و کۆمەڵایەتییەکاندا کەمتر توانیویەتی رۆڵێکی ئیجابی وەک پێشووتر ببینێت و بەرپرسیارێتی نیشتمانی لە ھەموو کایەکاندا کەمتر درکی پێ دەکرێت. واتە لەناوەڕۆکدا گەشەی لە ئاستێكی فراوان نەبوە، تا ئێستا میدیای کوردی ئەو ھێزە نییە بتوانێت کاریگەر و رۆڵێکی ئەرێنیی ھەبێت .
بەشێک لە میدیاکان دوولایەنە ئیش دەکەن، لەشاشەکان ئەو لایەنەی دیارە نمایش دەکرێت دەبێتە جێگای بایەخی تاکەکان و جەماوەر، لەکاتێکدا لایەنێکی نادیارو شاراوەی هەیە لە خزمەتی کەسی بانگەشەکەرە بۆ مەبەستێکی پێچەوانەیە، ئەم جۆرە شێوازەش کاریگەرییەکەی لەو وڵاتانەدا زیاتر دەردەکەوێت کە ھۆشیاری سیاسی تیادا لە ئاستێکی نزمدایە و پەروەردەی سیاسی لای تاکەکانی ئەو کۆمەڵگەیە لە ئاستێکی خراپدایە.
میدیای کوردی زیاتر، زانیارییەكانی دەربارەی ناساندنی سیاسیەكان و کەسایەتیە مێژویەکانی حزبەکانیان بووە و، جگە لەوە هەردەم لە خزمەتی چینی حوكمڕان بووە، نەیانتوانیوە، ئێش و ئازارو خەمەکانی هاونیشتیمانیان و جەماوەر بۆ سەرکردایەتی حزبەکانیان و کەسایەتیە حكومڕانەکانیان بگوازنه‌وه، یا بەشێوەیەکی تر داخوازی و كاردانەوەی جەماوەر، زانیارییەكان وەک خۆی کەهەن بۆ نوخبەی فەرمانڕەوایان بگوازنه‌وه پێداگیری بکەن بەمەبەستی بەدوداچون و چارەسەر .
بەشێک لە راگەیاندنەکان زۆربەی بەرنامەکانیان لەسەر شێواندن و تێكشكاندنی باری دەروونی هاوڵاتیان و لەگۆڕنانی هیواو ئاوات و خەون و ئایندەی تاكی كوردییە .
ئەو توڕەبون و هیواخواستن بۆ گەڕانەوە بۆ خاڵی سفر دەرهاوێشتەی ئەو میدیایانەیە .
کارکردن لەسەر نەهێشتنی ئینتمای نیشتمانی و هیچ کردنەوەی دەسكەوتەكان و پەشێمانکردنەوەی خەڵک لە رابردوی پڕلەسەروەری خۆی و، سوککردنی ناوی شۆڕشگێران و پێشمەرگە و خەباتی کەم ئەندامان، بەخۆڕای کردنی قوربانیدان و توڕەکردنی کەس و کاری شەهیدان، دەبێ لە قازانجی کێ بێت ؟ .
ئەگەر پاساوەکە هەبوونی گەندەڵی و کزی ئازادی و نەبوونی خزمەتگوزاری و، نزمی ئاستی عەدالەتی کۆمەڵایەتی بێت، هەموی هەیە و راستە و ناکرێ چاوپۆشی لێبکرێت .
بەڵام بەسفرکردنەوەی لیستی ناوی شەهیدان و سوتاندنی ئەرشیفی کەم ئەندامان و سڕینەوە و نەهێشتنی موچەی خانەنیشیان کە بەئاشکرا، لە مەبەست و داواکاری خۆپیشاندەران دەخرایە روو، کارێکی سەیرە !، دەبێ ئەو بڕیارو کردەوانە لەخزمەتی خەڵکی کوردستان بێت .
ئەوانەی لەپشت ئەومیدیایانەن و خۆیان بە فریادرەس و بە فریشتە دەزانن، پشكی شێریان لەم بارودۆخە و قەیراناویە بەردەکەوێ .
هەرچەندە مرۆڤی ژیر نابێت بکەوێتە ژێر کاریگەری راگەیاندنێک لە ئاسۆیەکی روونەوە بەرەو تاریکستانی بنێرێت .
میدیای کوردی وەک پێوست نەبۆتە جێی متمانەی جەماوەرو، لە ئاستی رۆشنبیری و رامیاری و کۆمەلایەتی و ئابوری و ئیداری و ئەخلاقیەکانی کۆمەڵگا نەیتوانیوە ببێتە هۆکاری گواستنەوەی وێنەیەکی راستەقینە و وێناکەری واقعی ژیانی خەڵک، لەهەمانکاتدا ناکرێ وەک بەشێک لە بەڵگەنامە حساب بۆ بڵاوکراوە و دەقە ئەرشیفکراوەکانی بکرێت و بۆ نوسینەوەی مێژوو کاری پێبکرێت .
میدیای ئەهلیش کاتێ بانگەشەی سەربەخۆیی دەکات، ئیدعای ئەوە دەکات کەسەر بە هیچ لایەنێک نیە، لە میکانیزمی کارکردنەکەی بە شێوازێک دەردەکەوێت کە بە قازانجی کامە بەرە کاردەکات .
کاتێ میدیای ئەهلی هەنگاوەکانی خزمەت بە دۆخێکی خراپترە و، بیرو بۆچونەکەی کاردانەوە و دەرهاویشتەی کۆمەڵگایەکی شێواو و توڕەو وێرانە بێت، هیچ بەدیلێکی باشی چاوەڕوانکراوی نەبێ، ئەو میدیایە دەبێتە کاراکتەری سەرەکی تێکچوون و وونبون و نەمانی متمانە بەکاری هیچ کەناڵ و دەزگایەکی راگەیاندن.
ئەگەر میدیای بەناو ئەهلی هەمان ئەزمونی تاڵی میدیای حزبی دوبارە بكاتەوە، روبەڕوی دۆرانی گەورە دەبێتەوە، متمانەی خەڵك لەدەست دەدات ورەشبینی قۆڵتر دورست دەکات، بۆ ئەوەی میدیای ئەهلی قەڵای پتەوی خەڵك بێت، دەبێت بەجۆرێك مامەڵە بكات كەكارەكانی جگە لە گەیاندنی راستی، بۆ بەرژەوەندی گشتی وریایانە هەنگاو بنێ و، بەرهەمهێن بێت و، بەردەوام لەهەوڵی نوێكردنەوەی شێوازو چۆنیەتی كاركردنی خۆیدا بێت .
ئەو میدیایانەی کە خۆیان بەئەهلی ناساندوە، نەیانتوانیوە بێلایەنی خۆیان بپارێزن، هەرچەندە كەناڵ هەیە زۆرجار بوێرانەهەڵساوە بەدرکاندنی راستیەکان و کەم و کوڕیەکانی ئاشکرا کردوەو، لایەنە ناكۆكەكانی لەسەر شاشەكانیانی كۆکردۆتەوە، بەڵام بێلایەنی یا سەربەخۆی بە تەنیا هەر لە وتن و خستنەڕوی هەندێ راستی و كۆكردنەوە و ڕاگرتنی ڕایە جیاوازەكان نییە.
راستیەک هەیە نابێ خۆمانی لێلادەین کە میدیای بەناو ئەهلی لەکوردستان، توانی زمانی نووسین‌و ووتن و گوزارشتكردن، لەزمانێكی ستایشتكەرو ئارایشتكەرو پیاهەڵدەرەوە، بگوازێتەوە بۆ زمانێكی ڕەخنەگرو توڕەو توندڕەو، کەبووە سەرەتای دەركەوتنی زمانێك كە ماڵئاوایی لەشەرم‌و نەوتنی ڕاستییەكان كرد، بەڵام شێوازی کارکردنی بەیەک ئاڕاستە، دۆخێکی توڕەو شێواوی هێنایە ئاراوە. .
وردە وردە ئەو راگەیاندنە کەهەندێ لایەن و گروپی تازەی لەپشت دەرکەوتن و، ئێستا بەشداریی یارییە سیاسییەکان و هەڵبژاردن دەکەن، پێویستیان بەوەیە لەلایەن میللەت بناسرێن، بۆیە زۆر بەخێرای هەوڵی خۆدەرخستن دەدەن، بۆ بەرژەوەندی خۆیان بە شێوەیەکی چڕ دەست دەکەن بە هێرش کردنی ناتەندورست لە کەناڵی میدیاکانیان، شێوەی کاری ئەو میدیایە لەگەڵ رێنماییەکان و یاسای کاری رۆژنامەوانی و ئیتیکی کاری راگەیاندن و بانگەشەی سیاسی یەکناگرێتەوە.
میدیا ئەگەر بە شێوەیەکی تەندروست بەکار نەهێنرێت دەبێتە هۆی دروستکردنی دۆخێکی خراپ لەسەر ژیانی هاووڵاتیان لە زۆربەی بوارەکان، ئاشتی و ئارامی و پشێوی لێدروست دەبێت.
زۆربەی میدیا کودیەکان کەمتەرخەم بونە لە بەئامانج کردنی ناسنامه و كولتووری نه‌ته‌وه‌كه‌یان، له هه‌مان كاتدا نەبونەتە سه‌نگه‌رێک بۆ پاراستن و گه‌شه پێدانی زمانی كوردی، هەوڵەکانیان زۆر کەم بوە لە پێناوی بزواندنی هه‌ستی نه‌ته‌وه‌یی و به‌رز كردنه‌وه‌ی ئاستی هۆشیاریی كۆمه‌ڵ و به‌هێز كردنی بنیاتی كۆمه‌ڵایه‌تیی لە كۆمه‌ڵگای كوردستان.
بەشێک لەمیدیاکان پیشه‌ییانە كاری خۆیان رانەپه‌ڕاندوە، بێباکانە کاریانکردوەو، به‌رژه‌وه‌ندیی باڵای گه‌ل و وڵاتیان پشتگوێ خستوە.
میدیای کوردی وەک میدیا جیهانیەکان، بۆ گۆڕاندن و دروستكردنی ناسنامەی نەتەوەیی و نیشتمانی، هەڵنەستاوە بەبەزاندنی سنوری نەتەوەیی و کارکردن لە پانتایی جیهانی.
لەگەڵ نەبونی سانسۆری جۆراوجۆر و، هەبونی دەرفەتی زۆری پەرەپێدان بۆ ناساندنی کێشە نەتەوەیی و سیاسییەکانی گەلی کوردستان، بەشێکی زۆری راگەیاندنە کاریگەرو خاوەن پێگەکان، یاخود ئەوانە حزبی گەورەیان لەپشت بوە، زۆر بێباکانە بە شێوازی خەباتی جۆراو جۆری دیبلۆماسی میدیایی هەڵنەستاون، بەکورتی میدیای کوردی نەیتوانی پێناسەی میللەتی كورد بکات بۆ جیهان.
زۆربەی گەلانی جیهان نامۆن بەو كارەسات و لێ قەومان و مەرگەساتە نەتەوەیەکانمان، کەم کەسی بیانی دەزانێت چی بەسەر ئەم میللەتەدا هاتوە لە( کیماباران و ئەنفال و کارەچەپەڵەکانی سڕینەوەی جوگرافیاو کارەساتەکانی ژەنگاروبەکۆیلەکردنی ژنان و چەوسانەوەی میللەتێکی چل ملیۆنی …………) نەمانتوانی وەك یەهودیەكان هۆڵۆكۆستێك بۆ دروستكردن و دامەزراندنی كیانێك بۆ خۆمان دەستەبەر بكەین و، پاداشتی خوێنی خۆمان وەربگرینەوە. .
هەروەها زۆر کەم زمانێکی زانستی بەدیکراوە، بۆ خستنە رووی پرسە سیاسییەکان و گەیاندنی رەخنە و هەڵسەنگاندنەکان بۆ خەڵکی سیاسی و خاوەن بڕیار لەوڵاتە زلهێزەکان، یاخود وەک پێویست نەتوانراوە رووناکی بخەنە سەر کردار و ئاکاری بەرپرسانی جیهانی و شێوازی کارکردن و وکاریگەری خستنە سەر بڕیارەکانیان. . . .
