ئةم وتارة لة ذمارة 197 ي رؤذي 2004. 10. 27ي هةفتةنامةي (هاولآتي) دا بلاوكرايةوة. بة ثصويستم زاني جارصكي تريش لة سةر تؤأي ئصنتةرنصت بلآوبصتةوة، بؤ ئةوةي لةثاشاندا بيكةينة بابةتي كؤأصك و بيروراكان لةو بارةيةوة ئاپوطؤأبكةين.

 

بزووتنةوةي ريفراندؤم و، طپؤثي سةوز و زةرد.... شاهؤتؤفيق ـ ئةپمانيا

ئةمة يةكةم وتارم نيية كةلةسةر ريفراندؤم دةينووسم و، دواوتاريشم نابص. لةنووسينةكاني ثصشوودا هةميشة باسم لةخودي ثرؤسةكةكردووةو، وةك ئةوانةي لةوبارةيةوة نووسيويانة طرنطيي ئةوكارةم نرخاندووة. ضونكة باسصكي لةوجؤرة دةبص ثانتاييةكي طةورة داطيربكات لةبيروبؤضووني هةرنووسةرصكدا كة بيةوص لة ديموكراسي بدوص. لةم وتارةدا دةمةوص باس لةديووي ناوةوةي ثرؤسةي ريفراندؤم بكةم و، لةميانةي ثراكتيزةكردنيدا رامانصك بكةم. بزانين ئةوفاكتةرانة ضيبوون كةبوونة هؤي خصرابلآوبوونةوةي ئةوتصزةو، ئةو لةمثةأانةش كامانةبوون كة لةثصشيدا قووتكرانةوة! دةمةوص ئةوةش بپصم كةهؤي نووسيني ئةم وتارة كةمكردنةوةنيية لةهةوپ وكؤششي هيض كةس ولايةنصك، بةقةدئةوةي هةپسةنطاندني كارةكاني رابوردووي بزاوتي ريفراندؤمة. ئةويش ثشتبةستوو بةرةوتي روداوةكان و، بةوماوةيةش كة خؤم وةك ئةندامصك لةكؤميتةكاني ئةوروثادا كارمكردووةو، ئاطاداري زؤربةي رووداوةكان بووم و، لةهةموو كؤبوونةوة طشتيةكاندا بةشداريمكردووة، هةرلةسةرةتاوة تا نمايشي رصثصوانةكاني دةرةوةي ولآت لة مانطي دوودا (واتة قؤناغي يةكةم) .

سةرةتاي بانطةواز.

ريفراندؤم جطةلةوةي مافي سرووشتي هةموو تاكصكة؛ كةرةسةيةكي خاميشة بؤ بونيادناني كؤمةپطةي مةدةني. بةتايبةتي بؤئصمةي كورد كةلةدياريكردني ضارةنووسماندا ثرسمان ثصنةكراوة.

لةدواي رووخاني رذصمي عصراقةوة خةپكي كوردستان بينيان كةضؤن حيزبة دةسةلآتدارةكان بصثرس و خواستي ئةوان، هاوكارييانكرد لةدرووستبوونةوةي عصراقدا. ئةوعصراقة عةرةبييةي كةدواي ثتر لة80ساپ روخاو، ئةمان بةدةست و ثةنجةي خؤيان ديسانةوة كوردستاني ضةندساپ ئازاديان ثصوةلكاندةوة. هةرضةندة باسكردن لةريفراندؤم، شتصكي تازةنييةو ثصشتريش باسي لصوةكرابوو؛ بةلآم زؤرفاكتةر هةبوون كة بوونة هؤكاري ياريدة بؤ بةرياليزةكردني تصزي ئةمجارة، لةوانة:

1ـ هةپبذاردني كاتي طونجاو بؤ بانطةوازةكة، بةتايبةتي دواي رماني عصراق و ثصش درووستبوونةوةي.

2ـ بةهصزبووني هةستي كوردستانيبوون لاي جةماوةرو، لاوازبووني متمانةيان بة ئةمريكيةكان و، هةستكردن بةثةراوصزبوون وايانكرد كةلةو بانطةوازة كؤببنةوة. 3 ـ لةسةرةتادا هةبووني راطةياندنصكي بةهصز لةثشتي بانطةوازةكةوة. 4ـ بةثيرةوةضوون و هاوكاريكردن لةلايةن زؤربةي رؤشنبيرانةوة.

 ئةمانةو ضةندين فاكتةري تر، بوونةهؤي بالآكردني بزووتنةوةكة. ئةوةبوو لةكوردستان كؤميتة درووستكراو، لةدةرةوةش لةو ولآتانةي كةرةوةندي كورديان تيادةذي ضالاكي دةستي ثصكرد.

طپؤثي سةوز.

ئاشكراية ئةو ثةيامةي كة كؤمةپصك رؤشنبيري سلصماني رايانطةياندو، ثاشان بووة بناغةي درووستبووني بزووتنةوةكة؛ لةلايةن يةكصتيةوة هيض رصطريةكي لصنةكرا، بةپكو يارمةتيشي داو، هاني ئةندامةكانيشيدا كةبةشداري ضالاكيةكان بكةن و راطةياندنيشي بؤتةرخانكرد. بةلآم ئايا ئةم هةپوصستةي يةكصتي هةروامايةوة! ؟

طپؤثي زةرد.

 ثارتي لةسةرةتاوة هةپوصستي رانةطةياند. بةلآم كاتص جةماوةر لةدةوري ثرؤسةكة كؤبوونةوة؛ ئةمةي بةطةمةيةكي سياسيي يةكصتي زاني و، بةخاپصكي ململانص ئةزةليةكةي نصوانياني لةقةپةمدا. هةربؤية نيشانةي ئاطاداريي بةئةندامةكاني دا، واتة طپؤثي زةردي هةپكرد. بةداخةوة هةندصجار لةئةنجامي ململانص جؤراوجؤرةكاني سياسةتدا، كاري ثيرؤز و طرنط دةبنةقورباني.

لةسةرةتادا تيشكي ئةو طپؤثةزةردةي ثارتي هةپيكردو ئةندامةكانيشي وةك ديسثليني حيزبي ثةيأةويانكرد؛ بووةهؤي بةشدارينةكردني بةشصكي طرنطي خةپكي كوردستان، ض لةناوةوة و ض لةدةرةوة. بةلآم ئةمة رصطةي لةهةندص ئةندام ولايةنطرةكاني نةطرت كةبةشداري بكةن. هةربؤية ثارتي زووهةستيكرد كةهةم نابص لةو كارةجةماوةرييةطرنطة دوابكةوص و، هةم ناشبص ساحةكة بؤيةكصتي ضؤپبكا. ئةوةبوو لةئةنجامي هةوپ وثةيوةندييةكي زؤرداو، بةضةند مةرجصك رةنطي طپؤثةزةردةكةي طؤأي و كرديةسةوزو، رصطةيدا ضالاكيةكان لة سنووري خؤيدا ئةنجام بدرصن. ئةم هةپوصستةش بووةهؤي ئةوةي كةلة2003. 12. 25 دا كؤنطرةي فراواني هةولصر ببةسترص و، بزووتنةوةكة ببصتة سةرتاسةري و هةپمةتي ئيمزاكؤكردنةوة ضالاكتربص.

بؤئةوةي باشترمةبةستم بطةيةنم ثصويستة زياتر لةسةرضالاكيةكاني دةرةوة بدوصم، ضونكةلصرة زانياريةكانم زياترن وخؤم كارم تياداكردووة.

هاوكات لةطةپ كوردستاندا، لةدةرةوةش، دةسكرا بةضالاكي و كؤأو كؤبوونةوة. لةزؤربةي ولآتةكان كؤميتة دروستكراو، ديسانةوة لصرةش تيشكي طپؤثةكان كاريطةرييان هةبوو لةنصوان بةشداريكردن و سپةمينةوةدا. بةلآم بةطشتي خةپكي بصلايةن و هةندص لةئةنداماني حيزبةكاني تر بةشداريانكرد و، هةموو بةطياني كوردانةوة كةوتنةكار.

ثةيوةنديةكان ثصكةوة بةستران و، لةرصطةي ئصنترنصتةوة كؤبوونةوةيةكي طشتي بةسترا. نوصنةري كؤميتةكاني (ئةوروثا، ئةمريكا، ئوستراليا) بةشداريانكردو، منيش وةك نوصنةري كؤميتةي ناوةأاستي ئةپمانيا ئامادةبووم. لةم كؤبوونةوانةدا كةبةثةلة دةبةستران؛ جةخت لةسةر ضةندخاپصك دةكرانةوة كة كاري هةنوكةيي بوون، وةك:

1ـ هانداني جةماوةر بؤبةشداريكردن و رونكردنةوةي ثرؤسةكة لةرصي بةستني سيمينار و دةزطاكاني راطةياندنةوة.

2ـ هةوپدان بؤهصنانة ناوةوةي ئةوكةسانةي دودپن، بةتايبةتي رؤشنبيرةكان.

3ـ ثاراستني سةربةخؤيي بزووتنةوةكة لةدةستصوةرداني حيزبةكان و، رصطرتن لةململانص.

4ـ هةوپدان بؤ بةشداريكردني ئةنداماني حيزبةكان بةمةرجص تةنها بةناوي خؤيانةوة بصن.

5ـ هةپمةتي ئيمزاكان جطة لةجةماوةري باشوور، كوردي ثارضةكاني تريش بطرصتةوةو، وةك ثشتطيري لةفؤرمي تايبةتدا ئيمزابكةن.

6ـ خؤسازدان بؤ ئةنجامداني رصثصوانصكي سةرتاسةري لةكوردستان و لةهةمووجيهاندا و، رصكةوتن لةسةر جؤري ئةودروشمانةي كةبةرزدةكرصنةوة.

7ـ نووسيني يادداشتصك بةناوي طةلي كوردستانةوة و، هةوپدان بؤ طةيشتن بةناوةندي بأياري جيهاني، وةك UN و شوصنةكاني تر.

ئةوخالآنةي كةمشتومأي زؤريان لةسةردةكرا؛ مةسةلةي كات وشوصني رصثصوانةكةو، دياريكردني ئةولايةنانةي كةئيمزاو يادداشتةكةيان ئاأاستةدةكرص و، هةروةها جؤري دروشمةكان بوون. بأياروابوو رصثصوانةكة لةيةك كاتداو، لة2004. 2. 21 لةكوردستان و لةهةمووجيهاندا بكرص. بةلآم بةداخةوة لةكوردستاندا وبةتايبةتي لةسلصماني و هةولصردا نةكراو، بةبيانووي دابيننةكردني ئاسايشةوة رصطةي نةدراو، بةمةش طورزصكي طةورة بةبزووتنةوةكة كةوت و، هةپوصستي كؤميتةكاني دةرةوةشي لاوازكرد كةلةبنضينةدا ثشتطيريان لةناوةوة دةكرد (لةمةدا طوناهي كؤميتةي بالآي كوردستان نةبوو) .

يادداشتةكةو ئيمزاكان (كةلةثاشاندا بوونة نزيكةي دوومليؤن) دةبواية بدرصنة UN و هةموو ناوةندة جيهانيةكان. تةنيا لايةنيش كة دةبواية ئاأاستةي نةكرص و بةزؤرينةي دةنط بأياري لةسةردا؛ (مجلس ااـحكم) بوو. بةلام بةداخةوة نوصنةراني كؤميتةي بالآي كوردستان وبةراوصذي حيزبةكان؛ ضوونة بةغدا و يادداشت و كؤثيي ئيمزاكانيان داية ئةو ئةنجوومةنةي كةخؤي دذي ريفراندؤم بوو. وةتاكاتي نووسيني ئةم وتارةش ئةو ئيمزايانة نةطةيشتنة دةزطاجيهانيةكان. بةمةرجص نوصنةراني ريفراندؤم دووجار ضوونة ئؤفيسي نةتةوةيةكطرتووةكان لة جنصظ. ئةو ضوونةي بةغدا ثصضةوانةي بأياري كؤبوونةوةكان بوو، وةهةپوصستي بزووتنةوةكةي لاوازكردو، واي لةلايةنةكان طةياند كة ئةو ئيمزايانة بؤ ثشتطيرية لةفيدرالي.

يةكصكي تر لةوخالآنةي بيروراي جياوازي لةسةربوو، بةرزكردنةوةي دروشمي (سةربةخؤيي) بوو. هةندصك لةطةپ ئةوةبوون كة راستةوخؤ ئةودروشمة بةرزبكرصتةوة و، هةندصكي تر ثصيان وابوو ئةوة بازدانة بةسةر ديموكراسيداو، ثصويستة تةنها داواي كردني ريفراندؤم بكةين. بةلآم لةئةنجامدا هةردووكيان بؤ سةربةخؤيي بوو نةك بؤ فيدرالي! .

رصثصواني قؤناغي يةكةم و، دووجار بؤ UN.

نةتةوةيةكطرتوةكان، لايةني سةرةكي وطرنطي يةكلاكةرةوةي ناكؤكيةكانة. هةربؤية ثصويست بوو لةدةرطايان بدةين. خؤثيشاندان لة زؤربةي ولآتاني جيهاندا دةستي ثصكرد (تةنيالةكوردستان نةبصت! !) . ئصمة لةكؤميتةكاني ئةپمانيا؛ ضالاكيةكةمان طواستةوة بؤ سويسرا. لةطةپ كؤميتةي ئةوصدا لةشاري جنصظ و لةبةردةم ئؤفيسي UN دا؛ خؤثيشاندانمان كرد. بةسةدان ئالآي كوردستانةوةو بةدةم سروودي نةتةوةييةوة داواي ئةنجامداني ريفراندؤم كرا. ثاشان ليذنةيةك درووستكرا كة ثصكهاتبوو لة (ئيبراهيم جةلال، خؤشي شةوقي، شاهؤتؤفيق، بةختيارذينؤ، بةختيارهةپةبجةيي) وةك نوصنةري كؤميتةكان، هةروةها (دكتؤر سةلاح جةموور) وةك كةسايةتيةكي كورد كة هةوپي زؤريدابوو. يادداشتةكة كةلةطةپ ئالآيةكي كوردستاندا بوو ثصشكةش كراو، ئةوةش دووثاتكرايةوة كة بةسةدان هةزار ئيمزا ثشتطيريي لةو يادداشتة دةكةن و، لةكاتي كؤكردنةوةي هةموويدا دةطاتة دةستتان.

لةو كؤبوونةوة فراوانةدا ضةندين ضالاكي ئةنجامدراو ئصمةش وةك نوصنةران وتارمان خوصندةوة. نوصنةري ثارتي كاك (ديندار زصباري) وتاري خوصندةوة و، بةناوي ثةرلةماني كوردستانةوة دةستخؤشي لةجةماوةرةكة كرد. بةلآم ئةوةي سةيربوو كاك ديندار باسي لةويستي طةلي كوردكرد بؤ وةرطرتني فيدرالي! . ئةم هةپوصستة كةثصشتريش نوصنةرصكي يةكصتي لةكؤبوونةوةيةكي سويددا هةمان شتي وتبوو. ئةوةي دةرخست كة ثشتطيريكردني ريفراندؤم لةلايةن ئةوحيزبانةوة؛ تةنها بؤ بةهصزكردني هةپوصستي خؤيانة لة (مجلس ااـحكم) دا. ئصستاشي لةطةپ بصت ئةوان ئةو هةپوصستة ناشارنةوةو، بص ثرسكردن بة خةپكي كوردستان فيدرالييان هةپبذاردووة. ئةو فيدراليةي كةتائصستة سيماي ئاشكرانيةو، سنوورة جوطرافيةكةشي نةزانراوة. ئةوفيدراليةي لةكورد زياتر كةس باسي ناكاو، ئةوانيتر بةترسناكي دةزانن.

لةدواي رصثصوانةكةو لةئةنجامي ضةند هةپوصستصكي ثصشوترداو، هةستكردن بةوةي كة ريفراندؤم دةكرصتة خاپي فشارو، بؤ مةبةستي تر بةكاردةهصنرصت؛ دةستكصشانةوةي خؤم لةكؤميتةكة راطةياندو ضيتر بةشداري كؤبوونةوةكانم نةكرد. ئةمةش ماناي ئةوةنةبوو كةبأوام بة ثرؤسةكة نةمابص و دوور بكةومةوة! نة و، بةپكو بةرةنجامي ئةوةبوو كة ئيتر ناتوانم وةلآمي راستم هةبص بؤ ئةوكةسانةي كة بةهيواي سةربةخؤيي ئيمزايانكرد. هةپوصستي من و ضةندين كةسي تر كة وازيان هصنا؛ سووربوونة لةسةر ئازاديي بيركردنةوةو بأياردان.

دواي ئةوةي يادداشت و دةنطي كورد طةيشتة UN و زؤربةي ولآتة طةورةكاني جيهان؛ هةوپ و كؤششي زؤردرا لةلايةن طشت هاوأصيانةوة (بةتايبةت كؤميتةي سويد) تاكاتصك وةرطيرا بؤ ديدار لةطةپ بةرثرساني UN دا. بؤ ئةو مةبةستة شاندصك دياريكرا كة ثصكهاتبوو لة هاوأصيان " دكتؤر رصبوارفةتاح، دكتؤر كاوةئةمين، خاتوو خؤشي شةوقي". ئةم شاندة لةرؤذي 2004. 3. 9 داو لةبارةطاي نةتةوةيةكطرتوةكان لةجنصظ، ضاوي كةوت بة " فصرج فصنيضص و كريستينامةينةكي" كةلصثرسراوي كاروباري هةرصمي عةرةبين و، لةبةشي مافي مرؤظ كاردةكةن. لةو ديدارةدا كةبة ضأي باس لة داواكاني بزووتنةوةي ريفراندؤم كرا؛ بةرثرسةكان هيوايان خواست كةهةرضي زووة ئيمزاكان بطاتةدةستيان و هةندص ئامؤذطاري طرنطيان دا بةشاندةكة. لةكؤتايدا ديسانةوة بؤ جاري دووةم ئالآيةكي كوردستان ثصشكةش بة UN كرا.

كص بةرثرسيارة؟

لةكاتصكدا بزووتنةوةكة لةبالآكردن و طةشةسةندندا بوو، وةجةماوةر هيوايان ثصي بوو. لةكاتصكدا نوصنةراني ريفراندؤم لةدةرطةي سةفارةتةكاني هةموو ولاتةطرنطةكانياندا و، دووجاربةئالآي كوردستانةوة لةUN ثصشوازيان لصكرا! ئالةمكاتةدا ديسانةوة رةنطي تيشكي طپؤثةكان بوونةوة بة زةردو، بزووتنةوةكة لةضوارضصوةطيرا. تاكة دةروازةي راطةياندن كةلة كوردساتةوة ثةخشدةكرا وةستصنراو، ئاسانكاريةكان قورسبوون. ثاش بردني ئيمزاكان بؤ بةغداو بةكارهصنانيان وةك فشار لةنووسينةوةي ياساي كاتيي بةرصوةبردنا و ضةسثاندني (فيدراليةكة. .!) ئيتر دةنطي ريفراندؤم خةفةكرا وئيمزاكان نةطةيشتنة دةرةوة.

ئصستة دةبص ثرسياربكةين: ضؤن دةتوانين باس لةسةربةخؤيي بكةين لةكاتصكا هةموو هةوپةكان بؤ عصراقصكي يةكطرتووبدرص؟ ضؤن دةتوانين باس لة ديموكراسي بكةين، لةكاتصكا دةنطي نزيكةي دوومليؤن كةس ثشتطوص بخرص؟ ضؤن دةتوانين قسة لةسةر خةباتي جةماوةري بكةين؛ لةكاتصكا نةتوانين سوود لةهصزي دةيان هةزار رةوةندي هةندةران وةربطرين؟ ضؤن دةتوانين باس لةيةكطرتني تواناكان بكةين لةكاتصكا ضةندين كةسي بةتواناو خاوةن ئةزموون ثةراوصزكران و، هؤپي كؤبوونةوةكاني ريفراندؤم كةجاران جمةيان دةهات ضؤپبوون.

ئةنداماني كؤميتةي بالآي كوردستان كةدپنيام هةموويان كةساني دپسؤزو كورثةروةرن؛ بةداخةوة بة ثةندي (نةشيش بسووتص و نةكةباب) كاردةكةن و، لةهةندص شت بصدةنطن وةك وةلآمنةدانةوةي هةأةشةكاني سةرؤكي هةپنةبذصردراوي عصراق (غازي ياوةر) . بزووتنةوةي ريفراندؤم كة دةبواية داواي طةأانةوةي هةموو بستةخاكصكي كوردستان بكات (بةسلصماني و هةولصرو دهؤكيشةوة) ! كةضي لةرصثصواني دووي ئؤكتؤبةردا داواي طةأاندنةوةي كةركوك دةكات. شاري كةركوك كة ثارضةيةكي ئازيزي كوردستانة؛ دةبص لةضوارضصوةي ئةو ثرؤسةيةدا بصت كة خةپكي كوردستان لةريفراندؤمصكدا بأياربدةن ئايا لةعصراقدا دةمصننةوة! يان دةيانةوص سةربةخؤبن. . . نةك داواي ئةنجامداني ريفراندؤم لةحكومةتي عصراق و جاميعةي عةرةبي بكرص! ! ! ! !

لةكؤنفرانسي كؤميتةكاني ريفراندؤمدا كةلةشاري "كوصلن" ي ئةپمانيا بةسترا و برايان كاك هةپكةوت عبدااـة و د. بوخاريش لةكوردستانةوة هاتبوون وسيميناريان بةست، لةوصشدا وتم و ئصستةش دةيپصمةوة، ريفراندؤم بةبص ثشتيواني يةكصتي و ثارتي سةركةوتوو نابص، بةلام طرنط ئةوةية ئةوان باوةأي تةواويان ثصي بص. طرنط ئةوةية رصطرنةبن لة هةوپةكان.

ئةم وتارة رةخنةطرتنصكي كوصرانة نةبوو لة بزووتنةوةكة و هةروةها لة حيزبةكانيش. بةپكو هةوپدانصك بوو بؤ دةرخستني ئةو ئاستةي كةخةباتي جةماوةريي تياداية لةكوردستان.

كؤميتةكاني بزووتنةوةي ريفراندؤم (لةدةرةوة و ناوةوةي كوردستان) لةخةپكاني دپسؤز و ضالاك ثصكهاتوون، بةلآم خؤدةبص دياريكردني ئامانجي بزووتنةوةكة؛ طرنطترين و سةرةكيترين خاپي لصدووان بصت.

 بةوهيوايةي رؤذصك بصت لةكوردستاندا ريفراندؤمصك بكرص و، طشت رةنطي طپؤثةكان ببنة سةوز و رصطةبدرص خةپكي كوردستان خؤيان دةنط بؤ ئايندةيان بدةن. بةلآم بصطومان خةباتي دةوص.

                    2004. 10. 20 كوصلن ـ ئةپمانيا

 بؤ ثةيوةندي لةطةلَ نووسةر: 

info@kurdistannet.org

ضاثيكة

كاتي بلآوكردنةوة 

www.kurdistannet.org