بسم الله الرحمن الرحيم

 ثيَرست :

·       يةكطرتووي ئيسلامي كوردستان

·       ئةزمونيَكي هاوضةرخي  ثيَشرةو لة بواري كاري ئيسلامي

·       كورتةيةك لةسةر دامةزراندني يةكطرتووي ئيسلامي كوردستان

·       دام و دةزطاكاني يةكطرتووي ئيسلامي و بوارةكاني ضالاكيةكاني

·       ئامانج و بنةماكاني يةكطرتووي ئيسلامي

·       ثةيوةنديةكاني يةكطرتووي ئيسلامي

·       تايبةتمةنديةكان و هةلَويَستةكاني يةكطرتووي  ئيسلامي

 

كورتةيةك لة بارةي دامةزراندني يةكطرتووي ئيسلامي كوردستان

      ريشة ميَذوويةكاني رابووني ئيسلامي لة كوردستان بؤ سةرةتاكاني سةرهةلَداني كؤمةلي ( براياني موسلَمان ) لة عيَراق دةطةريَتةوة لة سةرةتاي ثةنجاكاني سةدةي رابردوو دا ، كة ثرشنطي رابووني ئيسلاميي ، كة لة بزاظي ( الاخوان المسلمين ) دا بةرجةستة بووبوو ، طةيشتة خاكي ميزؤثوتاميا و لةويَشةوة بؤ باكوري كوردنشين ، رؤذان و سالاَن تيَثةرين ، دةسةلاتةكان بةدواي يةكدا هاتنة سةر تةختي حوكمراني لة عيَراق ، كة بةداخةوة لاثةرةكاني ميَذووي ئةم ولاَتة ثرِن لة هةوالَي كودةتا سةربازيية لة دواي يةكةكان و ناسؤري و كؤستةكان ... ويَراي ئةمة ، بانطخوازاني ئيسلام بةشداري كاريطةريان هةبووة لة ثرؤسةي ضاكسازي و ئاوةدانكردنةوة لة ناوضةكةدا .

خوا ويستي وابوو دواي جةنطي كوةيت بارودؤخ وردة وردة رِوو لة طؤران بكات ... ئةوة بوو  لة بةهاري سالَي 1991 دا راثةرينيَكي جةماوةريي بةهيَز لة باكور و ناوةراست و باشوري عيَراقدا بةرثابوو ، كة سةري كيَشا بؤ دةستيَوةرداني نيَودةولَةتي و سةثاندني ناوضةي هيَمن ( دذة فرين ) لة باكووري عيَراق لة سالَي 91 ، لةدواي ئةوةش حكومةتي ناوةندي عيَراق دام و دةزطا ئيداريةكان و سوثا و باقي هيَزة حكوميةكاني لة هةريَمي كوردستان كيَشايةوة ئةم باروودؤخة نويَية هةموولايةكي خستة بةردةم ئةمري واقيعةوة و ثارتة سياسيية كوردستاني يةكان كة ئةو كات لةناو بةرةي كوردستاني دا كؤبوبونةوة ناضاربوون بؤ ثرِكردنةوةي ئةو بؤشايي ية ئيداريية بةدواي شويَن ريَ و شويَني طونجاوا بطةريَن .

لةو كاتةوة حزبة كوردستانيةكان كةوتنة كيَ برِكيَ بؤ خزمةتكردني ولاَت ، هةر يةك بة شيَوازي خؤي .. لةو روانطةشةوة كةميللةت لةو كاتةدا ثيَويستيةكي زؤري بة يارمةتي مرؤيي و خزمةتطوزاريية سةرةتاييةكاني بوو ، جةماعةت لة بواري كارة فريا طوزاريةكاندا قؤلي مةردانةيان ليَ هةلَمالي ، ئةويش لة ريَي كؤمةلَيَ دةزطاي خيَرخوازيي ئيسلاميةوة ، كة سوثاس بؤ خوا ض ئةوسا و ض ئيَستاش لة دةزطا خيَرخوازيية هةرة ضالاك و كاراكانن لة طؤرةثانةكةدا . هةروةها لة بواري كاري رؤشنبيري و فكريدا ، كة نةوةي تازة ثيَطةيشتوو ثيَويستيةكي زؤري ثيَي هةبوو بة هؤي ترسناكي ئةو شالاوة فيكريية ي رووبةرِووي ناوضةكة بووبووةوة ، ثيَشةنطايةتي طرتة دةست .

كاتيَ ( بةرةي كوردستاني ) لة سالَي 1992 برياري ئةنجامداني هةلَبذاردني دا بؤ ثيَكهيَناني ( ثةرلةمان ) و ( حكومةت ) يَكي هةريَمايةتي ، جةماعةت بةريَكةوتن لةطةلَ ( بزوتنةوةي ئيسلامي لة كوردستان ) كة ئةو كاتة ( شيَخ عوسمان عبدالعزيز ) _ رةحمةتي خواي ليَ بيَ _ رابةرايةتي دةكرد ، بةشداري لةو هةلَبذاردنة كرد بة ليستيَك بةناوي ( ليستي ئيسلامي ) دابةزية طؤرةثانةكة ... ثتر لة60% ي كؤي ئةندامةكاني ئةو ليستة لة كاديرةكاني جةماعةت بوون .  ليستي ئيسلامي ، ويَراي تازةيي كاري سياسي ئيسلامي ، تواني ثلةي سيَيةم بةدةست بيَنيَ لة دواي ( يةكيَتي نيشتماني كوردستان ) و ( ثارتي ديموكراتي كوردستان ) .

 دواي ثيَكهيَناني ثةرلةمان و حكومةتي كوردي لة هةريَمي كوردستان ،ياساي حزب و كؤمةلةكان دةرضوو كة بةو ثيَية دةبوو حزبةكان لة ماوةيةكي دياريكراودا خؤيان رابطةيةنن . لةوكاتةدا جةماعةت واي بةباش زاني خؤي وةك حزبيَكي سياسي رابطةيةنيَ وسةرةنجام لة 6/2/1994 خؤي راطةياند لة ذيَر ناوي ( يةكطرتووي ئيسلامي كوردستان ) دا و ئيدي يةكطرتوو بة شيَوةيةكي ئاشكراو لةريَي دام و دةزطاي تايبةت و لة ضوارضيَوةي ثيَرةوثرؤطرامي حزبيَكدا دريَذةي بةكاري بانطةواز و ئيسلاحي خؤي دا لة طشت ناوضةو ثاريَزطاكاني هةريَمدا لةم ثةري باكوريةوة لة ( زاخؤ و دهؤك ) تا ئةوثةري لة ( كفري و هةلةبجة ) .

 

ثةيكةري سةركردايةتي

ثةيكةري سةركردايةتي حزب لةم دةزطايانةي خوارةوة ثيَك ديَت :

1 ـ كؤنطرةي طشتي : بةرزترين دةسةلاَتة لة ( يةكطرتووي ئيسلامي كوردستان )داو ، ضوار سالَ جاريَك طريَ دةدريَت بؤ هةلَبذاردني ئةنداماني ئةنجومةني شورا و ئةمينداري طشتي حزب . ئةو دةزطايةية كة ضوارضيَوةي طشتي ستراتيذيةتي حزب دياريدةكات و بة ثيَرةو ثرؤطرامي ناوخؤدا دةضيَتةوة دةيضةسثيَنيَ .

2 ـ ئةنجومةني شوراي ناوةندي : ئةركي رةنطريَذكردني سياسيةتي حزبي لة ئةستؤداية و بريارةكاني يةكلايي كةرةوة ( مولزيم ) ن و لةبةردةم كؤنطرةي طشتيدا بةرثرسة .

3 ـ مةكتةبي سياسي : بةرزترين دةسةلاتي تةنفيزيية ، ئةركي سةرثةرشتي جيَبةجيَكردني ثلانةكان و بةدواداضوني كاروباري نوسينطةو دام و دةزطاكاني سةر بة حزبة و لة لايةن ئةمينداري طشتي حزب     ( مامؤستا سةلاحةدين محمد بهاء الدين ) ةوة سةرؤكايةتي دةكريَ .

4 ـ مةكتةبة ثسثؤريةكان :

ـ مةكتةبي ريَكخستن :

دةزطايةكة سةرثةرشتي كاروباري ثةروةردةو ريَكخستن و هؤشياركردنةوةو بانطةوازي طشتي لةناو حزبدا دةكات .

ـ مةكتةبي راطةياندن : دةزطايةكة سةرثةرشتي دةزطاو دامةزراوة ئيعلاميةكاني حزب دةكات .

_ مةكتةبي ثةيوةندي يةكان : دةزطايةكة سةرثةرشتي ريَكخستني كاروبارةكاني ثةيوةنديية ناوخؤيي و دةرةكيةكاني حزب دةكات .

_ مةكتةبي ريَكخراوة ثيشةيي و جةماوةريةكان : دةزطايةكة سةرثةرشتي كاروبارةكاني تايبةت بة كؤمةلَة و يةكيَتي و ريَكخراوة ثيشةيي و جةماوةريةكاني حزب دةكات .

_ مةكتةبي كارطيَري و دارايي : دةزطايةكة سةرثةرشتي كاروبارة دارايي و كارطيَرييةكان لة طشت دامةزراوةكاني حزب دةكات .

_ مةكتةبي قةزاو مافةكاني مرؤظ : دةزطايةكي تايبةتة بة ضارةسةركردني كيَشةو ناكؤكيةكاني نيَوان ئةندامةكان لة ناو حزب دا و ، بةرطريكردن لة مافةكاني مرؤظ .

_ مةكتةبي كاروباري كؤمةلايةتي : دةزطايةكة سةرثةرشتي كاروبارة كؤمةلاَيةتيةكان و برةوثيَداني هؤشياري كؤمةلاَيةتي دةكات .

_ مةكتةبي باس و ليَكؤلينةوة  : دةزطايةكة بة ئةركي ئامادةكردني ليَكؤلينةوةي فيكري و ديراساتي ستراتيذي بؤ حزب هةلَدةستيَ و ثيَداويستي و زةمينةي طونجاو بؤ ئةنجامداني ليَكؤلينةوةي زانستي لة نيَو ئةندامةكان دةستةبةر دةكات .

 

ئامانجةكان

 1 ـ بانطةشةكردن بؤ دةست طرتن بة ريَنماييةكاني ئايني ئيسلام و رةوشتة بةرزةكان بة حيكمةت و ئامؤذطاري جوان .

2 ـ ثةروةردةكردني ئةندامان و لايةنطران بة ثةروةردةيةكي ئيسلامي تيَرو تةواو و ئامادةكردنيان بؤ خزمةتي طةل و نيشتمان لة طشت بوارةكان دا .

3 ـ كاركردن لة ثيَناو هيَنانة دي مافةرةواكاني طةلي كوردمان و ضارةسةركردني كيَشة عاديلانةكةي .

4 ـ كاركردن لة ثيَناو ثاراستني ئةو دةستكةوتانةي كة طةلي كوردستاني عيَراق بةدةستي هيَناون و بةرةو ثيَش بردني دامةزراوة نيشتمانيةكان .

5 ـ كاركردن لة ثيَناو ثاراستني ثةيوةندي ية كؤمةلايةتي يةكاني طةلةكةمان لة ريَطاي بايةخدان بة خيَزان .

6 ـ طرنطي دان بة مزطةوتةكان و خويَندنطاكاني زانستة شةرعيةكان و ثاراستني ثلةو ثايةي شياو بة زاناياني ئايني ئيسلامي .

7 ـ كاركردن بؤ بةهيَز كردني هاوبةندي برايةتي و هاوكاري لة نيَوان كؤمةل و لايةنة ئيسلامي يةكاني ناو هةريَم و دةرةوة لة ثيَناو خزمةتكردني مةسةلة هاوبةشةكاندا .

8 ـ بةشداري كردني هيَزة نيشتماني ية عيَراقي يةكاني تر لة ثيَناو دامةزراندني سيستةميَكي ثةرلةماني و فرةلايةني و فيدرالي لة عيَراقيَكي يةكطرتوو دا بة شيَوةيةك مافة رةواكاني هةموو لايةك بة طةلي كوردستانيشةوة زامن بكات .

9 ـ كاركردن لة ثيَناو دةستةبةركردني مافة نةتةوةيي و ئاينية رةواكاني هةموو هاولاتياني هةريًَمي كوردستان .

10 ـ ثشتيواني كردن لة مافةرةواكاني طةلي توركمان لة عيَراقدا  .  

11 ـ ثشتيواني كردن لة مافةرةواكاني طةلي كوردمان لةبةشةكاني  تري كوردستان . 

12 ـ ثشتيواني كردن لة مافةرةواكاني طةلاني موسلَمان و ضةوساوةي جيهان بة تايبةتي كيَشةي فةلةستين .

13 ـ كاركردن لة ثيًَناو دةستةبةركردني مافةرةواكاني ئافرةتان بؤ ئةوةي بتوانن رؤلي تةواوخوازي خؤيان لة بنياتناني كؤمةلَطة دا ببينن و رةتكردنةوةي ئةو داب و نةريتة نارةوايانةي كة ئافرةت دةكةنة يةكةم قورباني .

14 ـ كاركردن لةسةر طةشةثيَداني ئابووري كوردستان و هيَنانة دي خؤشطوزةراني و دادثةروةري كؤمةلايةتي .

15 ـ كاركردن لة ثيَناو هيَنانة دي طةشةسةندني  كؤمةلايةتي و طرنطي دان بةساماني مرؤيي لة ريَطاي بةرةو ثيَش بردن و فراوان كردني بةرنامةكاني خويَندن و تةندروستي و ضاوديَري دايكان و منالان و بايةخداني تايبةت بة لاوان و منالان و طةشة ثيَداني تواناكانيان .

16 ـ كاركردن لةسةر ثتةو كردني بنةماكاني كؤمةلَطةي مةدةني و دامةزراوةكاني لة ريَطاي بةهيَزكردني سةنديكاكان ويةكيَتي ية ثيشةيي و جةماوةري يةكانةوة .

17 ـ كاركردن لةسةر ذينطة ثاريَزي و ئاسةوارةكان و زيندو راطرتني كةلةثوري رةسةني طةلةكةمان

18 ـ بةهيَز كردني بزافي زانستي و رؤشنبيري ئةوةش بة طرنطيدان بة تويَذينةوة زانستي يةكان و بةهرةمةندان و سةركةوتوان لة بوارة جياجياكاني زانستةكاندا .

19 ـ ئيدانة كردني بةكارهيَناني ضةكة ويَرانكةر و كؤكوذةكان و طشت شيَوازةكاني بنةبركردني رةطةزيي .

20 ـ ئيدانةكردني كردةوةكاني بة عةرةب كردن و راطواستن و طؤريني حالةتي ديموطرافيةتي كوردستان و هةولدان بؤ نةهيَشتني ئاسةوارةكاني .

 

بنةما طشتيةكان

1 ـ ئيسلام بةرنامةي ذيانة .

 2 ـ ئيسلام مافةكان و ئازادي ية طشتي يةكان بؤ مرؤظ دابين دةكات ض وةك تاك يان طةل .

3 ـ ئازادي بيرورا لة ئيسلامدا فرةلايةني فيكري و سياسي دةخوازيَت لة ضوارضيَوةي بةها بالاكان دا .

4 ـ طةلي كورد بةشيَكة لة ئوممةتي ئيسلامي و مافي خؤيةتي خاوةني طشت مافة رِةواكاني بيَت وةك هةموو طةلاني تري موسولمان .

5 ـ طةل سةرضاوةي دةسةلاتةكانة .

6 ـ ثشت بةستن بة شوراو شيَوازي ديموكراتيانة لة دياري كردني دةسةلاتي سياسي و مومارةسةكردني حوكم كردندا .

7 ـ ثشت بةستن بة ئالوطؤركردني ئاشتيانةي دةسةلات بةبيَ ثةنا بردنة بةر شيَوازةكاني عونف و تيرؤر

8 ـ بةجيَهيَناني شيَوازةكاني شوراو ديموكراتيانة لة ذياني حزبي دا .

9 ـ رةت كردنةوةي ديكتاتؤريةتي فةردي و حيزبي لة ذياني سياسي .

10 ـ رةت كردنةوةي جياوازي نانةوةي رةطةزايةتي و تايفةطةري و مةزهةبي .

 

دام و دةزطاكاني حزب

حزب ضةندين دام و دةزطاي تايبةتمةندي هةية ، كة هةريةكة بةشيَك لة ثلان و ئامانجةكاني حزب  بةجيَ ديَنن لةوانة :

1ـ دةزطاكاني راطةياندن : وةك

 ا ـ ئيَزطة راديؤييةكاني سةر بة مةلَبةندةكاني حزب ( ئيَستا 7 ئيَزطةن ) ، كة ضالاكيةكاني حزب لةو مةلَبةندة يان دةظةرة ثةخش دةكةن .

 ب ـ كةنالَة تةلةفزيؤنيةكان ( 4 كةنالَ ) يةكةم لة هةوليَر ، دووةم لة سليَماني ، سيَيةم لة دةرةبنديخان و كةلار ، ضوارةم لة رانية .

ج ـ رؤذنامةو طؤظارةكان : يةكطرتوو دوو رؤذنامة دةردةكات ، يةكيَكيان بةناوي ( يةكطرتوو ) كة زمانحالَي حزبة ، ئةوي ديكةيان بةناوي ( رةسةن ) كة لة مةلَبةندي ( 3 ) لة دهؤك دةردةضيَ . ئةمة جطة لة لة رؤذنامةيةكي بة زماني عةرةبي بةناوي ( الافق ) ، هةروةها طؤظاريَكي مانطانة بةزماني عةرةبي بةناوي ( الحوار ) و ضةند بلاَوكراوةيةكي تر .

2 ـ تيثة هونةريةكان :

ضةندين تيثي هونةري هةن جطة لة تيثي هونةري تايبةت بة قوتابيان و خوشكان ، كة ضالاكانة لة بوارةكاني ( شانؤ ، سروود ، هونةري شيَوةكاري ، خؤشنوسي ن كاري دةستي ، ....)  كاردةكةن .

3 ـ كؤمةلَةي نوسةراني ئيسلامي كوردستان :

 كؤمةلَةيةكي ئةدةبي رؤشنبيرية لة بواري ضةسثاندني ( ئةدةبي ئيسلامي ) و خزمةتكردني رؤشنبيريي كوردي دا كاردةكات لة ريَ     ي طرتني كؤر و سيمينار و بلاَوكراوةي تايبةتةوة . طؤظاريَكيش بة ناوي ( ثةيامي راستي ) دةردةكات .

4 ـ دام و دةزطا جةماوةري و ريَكخراوة ثيشةييةكان :

وةك تيث و يانة وةرزشيةكان و ريَكخراوةكاني تايبةت بة قوتابيان و خوشكان وةك دوو تويَذي طرنط لة طؤرةثانةكةدا و هةروةها ريَكخراوةكاني تايبةت بة ئةندازياران و مامؤستايان و تةندروستكاران .

5 ـ مةدرةسة شةرعيةكان :

طرنطي بة ثيَطةياندني زاناياني شةرعي دةدات كة ئةركي وتنةوةي زانستة شةرعيةكان و كاروباري وتاربيَذي و بانطةواز لة مزطةوتةكان بطرنة ئةستؤ .

 

 

 

ئامادةيي سياسي و جةماوةري حزب .

ويَراي تازةيي راطةياندني حزب بة شيَوةيةكي رةسمي كة لة سالَي 1994 دا بوو ، بةلاَم _ بة فةزلي خواو ، ئةنجا بة هةولَي رؤلة دلَسؤزةكاني _ تواني حزوريَكي بةرضاو لة مةيداني كاري سياسي لة كوردستان تؤماربكات و بةشداري لةسةرجةم جموجؤل و ضالاكية سياسيةكان بكات و دةوريَكي دياري هةبيَ _ لةطةلَ حزبةكاني دي و تةنانةت ثيَش لة راطةياندنيشي _ لة هةلَبذاردنة ثةرلةمانيةكةي سالَي 1992 . دواي راطةياندنيشي ، شان بة شاني حزبة نيشتماني يةكاني ديكةي ساحةكة ، هةولَةكاني خؤي خستؤتة طةرِ لة ثيَناو بةرقةراركردني ئاشتي لة نيَوان هةردوو حزبي سةرةكي و ناكؤك لة هةريَم لة سالَي ( 1994 ) ةوة .

ئامادةيي كارايي سياسي و جةماوةريي حزب روون و ئاشكراية ، لةبةرةنجامي ئةو حزورة بةرضاوةشةوة بوو تواني لةو حكومةتة دا بةشداربيَ كة ثاش روداوةكاني ئابي 1996 ثيَكهات و بةوةزارةتي 0 داد ) ي ثيَ شثيَردرا .

ضالاكيةكاني حزب لة دةرةوةيش بة هيَمني و جيَطيريي هةلَويَستةكان و دروستكردن و ثةرةثيَداني ثةيوةندي يةكان لةطةلَ طروثة ئيسلاميةكان و ، ثاريَزطاريكردن لة دؤستايةتي  لةطةل دةولَةتاني دراوسيَ ، دةناسريَتةوة .

 لةسةر ئاستي جةماوةريش _ سوثاس بؤ خوا _ حزب توانيويةتي بة شيَوةيةكي سةرسورهيَنةر لةسةراثاي هةريَمدا بلاَوبيَتةوة ، ئةويش بة هؤي رةسةنايةتي ريشة ميَذوويةكةي و ناوبانطي باشيةوة . حزب لةريَي ريَبازي ميانرَِةوانةي لة كاركردن و وةلاخستني توند تيذي و دلَسؤزي و لةخؤبوردةيي لة ثيَشكةشكردني خزمةتةكان بة هاولاَتيان  ، متمانةي جةماوةر بة دةست بيَنيَ و ، رووي طةشي ئيسلام نيشاني جةماوةر بدات بة شيَوةيةك بوةتة جيَي ريَزي هةموو لايةك .

حزب هةموو ئامراز و هؤكارة مةدةنيية لةبةر دةستةكاني بؤ ئةنجامداني ضالاكيةكان بة كارهيَناوة ، ئةوةتا حزب بارةطاي لة هةموو شارة سةرةكيةكاني هةريَمي كوردستان دا هةية كة لة ريَيانةوة توانيويةتي دام و دةزطا ءيعلامي و خزمةتطوزاري و ثيشةييةكاني دابمةزريَنيَ و بخاتة كار و ، لة ريَي فيكرو تةرحةكاني حزبةوة ئيسلام بة جةماوةر بناسيَنيَ و بلاَوبكاتةوة . لة رِووي بلاَوبونةوةوة ( يةكطرتووي ئيسلامي كوردستان ) بة دووةم حزب دادةنريَ لة هةردوو ناوضةكةي دةسةلاَتدا كة ئيَستا هةريةك لة دوو حزبة سةرةكيةكة تيَياندا فةرمانرِةوان . ئةطةر هةريَميش بة طشتي وةربطرين بة سيَيةم ثلة ديَت لة ثاش ثارتي ديموكراتي كوردستان و يةكيَتي نيشتماني كوردستان .

 

بواري ضالاكيةكاني حزب

 ديارة ضالاكي هةر حزبيَك تا رادةيةكي زؤر ثةيوةستة بة دام ودةزطاكاني و جؤري ضالاكي ئةو دام ودةزطايانةوة . لة راستيدا كاروضالاكي ( يةكطرتووي ئيسلامي كوردستان ) لةو ضةند سالَة كةمةي رابردووي تةمةنيدا جيَي تيَراماني ضاوديَران بووة . والة خوارةوة تيشك دةخةينة سةر طرنطترين ضالاكيةكاني حزب .

1 ـ ضالاكي بانطةواز و ريَكخستن :

ئةطةرضي حزب خؤي بةرةسمي ئاشكرا كردوة و ضوةتة مةيداني كاري سياسي يةوة ، بةلاَم بواري ريَكخستن و ثةروةردة و ثيَطةياندني فةرامؤش نةكردوة كة بة بواريَكي طرنطي ئةوتؤي دادةنيَ كة شلطيري تيَداكردن هةلَنةطريَ . لةبةر ئةوة مةكتةبيَكي تايبةت بةناوي ( مةكتةبي ريَكخستن ) بؤ تةرخانكردوة بؤ لة ئةستؤ طرتني ئةركي ئامادةو ثةروةردةكردني لاوان لة ضوار بواردا ( ثةروةردة ، ريَكخستن ، هؤشياري سياسي ، بانطةوازي طشتي ) . هةريةكيَ لةو بوارانةش ثةيرَِةوو بةرنامةي تايبةتي خؤي هةية تيَيدا برايان و خوشكان لة ئاستةكاني ئةنداميَتي تايبةت بة حزبدا ثةروةردة دةكرين لة طشت ئاستةكاندا و بةمةنهةجيةتيَك كة بة ( شموليةت و واقعيةت و ثلةبةندي و ميانرِةوي ) ناسراوة و بةسوود وةرطرتن لة طشت بةرنامةو ريَبازة دروستةكان و ئةزمونة بة كةلَكةكاني بزاظة ئيسلاميية جيهانيةكان ، لةطةل لةبةرضاوطرتني بارودؤخة ناوخؤييةكان و ئيعتباراتة زاتيةكان . لةنيَو ئةم دةزطايةدا ، دةزطايةكي تايبةت بةناوي ( بةشي بانطةوازي طشتي ) بة ئةركي بانطةوازكردني كراوة بؤ سةرجةم جةماوةري موسلَمان هةلَدةستيَ ، هةوةك دةزطاي ( قوتابخانة مزطةوتيةكان ) ئةركي ريَنويَني ئةوةي تازة ثيَطةيشتوو دةكات ثيَش لةوةي بضنة قؤناغة ثةروةردةيية ثيَشكةوتوةكان .

2 ـ ضالاكي ئيعلامي و رؤشنبيري

هةر لةوكاتةوة يةكطرتووي ئيسلامي جاري ضالاكيةكاني داوة ، هاوكات ضالاكيية ئيعلاميةكانيشي دةستي ثيَكردوة . هةوةها ثاش دوو مانط لة راطةياندني حزب رؤذنامةيةكي سياسي بة ناوي ( يةكطرتوو ) دةركرد كة بة زماني كوردي و عةرةبي دةردةضيَت ، لة مةلَبةندي ( دهؤك ) يش رؤذنامةيةكي دي بة نيَوي ( رةسةن ) دةرضوو . سةرةتا ئيَزطةي راديؤيي لة سةنتةري ثاريَزطاكان و دواتريش اة هةنديَ ناوضةي ديكةي طرنط دامةزرا . ئيَستا يةكطرتوو ( 12 ) ئيَزطةي راديؤيي هةية كة سةرقالَي بلاًَوكردنةوةو ضةسثاندني بةهاو ضةمكة ئيسلاميةكانن و _ سوثاس بؤ خوا _ جيَي ئوميَد و ئاواتي طةلي موسلَماني كورن كة هةستي بة بؤشاييةكي ئيعلامي طةورة دةكرد .

 هةروةها ئيَستا ( 10 ) كةنالَي تةلةفزيؤني ناوخؤيي لة  ثاريَزطاكاني سليَماني و هةوليَر و دهؤك و كةركوك هةية . هةروةك طرنطيةكي تايبةت بة ئاهةنط و بؤنة و كؤر و سيمينارة فيكريةكان دةدريَت كة جةماوةريَكي زؤر بةشداريان تيَدا دةكةن .

هةروةها يةكطرتووي ئيسلامي طرنطي يةكي باش بة هونةري ئيسلامي داوة بةطشت شيَوةكانيةوة و ئيَستا دةيان تيثي هونةري هةية لة بوارةكاني ( شانؤ ، سرود و ، هونةري شيَوةكاري ، خؤشنوسي ، زةخرةفة ، ..... ) ئةو تيثانةش لةسةر ئاستي طشتي لة زؤريَك لةناوضةكاندا ثيَشةنطي هةموو ئةم بوارانة لةلايةن مةكتةبيَكي تايبةتةوة سةرثةرشتي دةكريَن بةناوي ( مةكتةبي راطةياندن ) .

 3 ـ ضالاكية دبلؤماسي و ثةيوةنديةكان :

يةكيَ لة مةكتةبة طرنطةكاني يةكطرتووي ئيسلامي كوردستان ( مةكتةبي ثةيوةندي يةكان ) ة كة ئةركي رةنطريَذكردن و بة دواداضوني ثةيوةنديية سياسيةكان و كاروبارة دبلؤماسيةكاني لة ئةستؤ داية و يةكطرتووي ئيسلامي لة ريَي ئةم مةكتةبةوة توانيويةتي نمونةيةكي جوان لة سروشتي ثةيوةندي يةكان لة ئيسلامدا ثيَشكةش بكات و بنةماي ( التعاون علي البر والتقوي ) بةرجةستة بكات  و ثةيوةنديةكان لةطةلَ لايةنة جياجياكان لةسةر بناغةي خالَ و هيَل و هةنطاوة ثةسةندكراوةكاني نيَوان هةموولا دابمةزريَنيَ . هةروةك ئةم مةكتةبة ضاوديَري ثةيوةنديةكان لةسةر ئاستي ناوخؤيي و دةرةكي كردوة لة شيَوةي ضةندين ضوارضيَوة و ستراتيذي ئةوتؤ داكة خزمةت بة كيَشة ئيسلاميةكان بكات و لة ضارةسةركردني قةيرانة نيشتمانيية هةلثةسيَردراوةكان دا بةشدار بيَ و تةرحي ئيسلامي هاوضةرخ بؤ ضارةسةر ثيَشكةش بكات .

 

 

4 ـ ضالاكي زانستي ( شةرعي ) :

يةكطرتووي ئيسلامي كوردستان طرنطيةكي تايبةتي بة زانستة شةرعيةكان داوة ، ئةويش لةو برِوايةوة كة زيندوكردنةوةي ئةو زانستانةي يةكةم هةنطاوة لةريَي سةر لةنويَ بيناكردنةوةي كياني ئيسلاميدا . ليَرةوة ضةندين مةدرةسةي شةرعي لةناوضة جياجياكاندا كردؤتةوة تيَياندا دةيان قوتابي فيَري زانستة شةرعيةكان دةكريَت كة خؤيانيان بؤ خويَندن يةكلا كردؤتةوة و زؤريَكيان لة قوتابياني قوتابخانة رةسميةكانيشن تا زانستة هاوضةرخةكان و زانستة شةرعيةكان لة بؤتةيةكدا كؤبكةنةوة .

ئةم مةدرةسانة مةنهةجيَكي زانستي ئيسلامي هةمةلايةنةيان هةية كة لةلايةن ذمارةيةك لة زانايان و ئةهلي فيكرو خاوةن ئةزموني زانستي و دةعوةيةوة دانراون كة بةسةر ثيَنج قؤناغي زانستي دا دابةشكراوة و زاناياني تيَدا ثيَدةطةيةنريَت بة شيَوةيةكي بةهرةدارين لة زانستة ئيسلامي يةكان ( تةفسير ، فةرمودة ، فيقه ، اصول فيقه ، عقيدة ، ذياننامةي ثيَغةمبةر ( د.خ ( ، فةلسةفة ، مةنتق ، زانستي فةرمودة ، بانطةواز ، رؤشنبيري هاوضةرخ ) سوثاس بؤ خوا ئةو ئةزمونة سةركةوتني بةدةست هيَناو ثؤليَك لة زانايانيبة توانا لةو مةدرةسانة دةرضوون كة توانيويانة بة خيَرايي بؤشايي زانسيتي و دةعةوي طرنط ثرِ بكةنةوة .

5 ـ ضالاكي كؤمةلاَيةتي :

يةكطرتوو مةكتةبيَكي تايبةتي بةناوي ( مةكتةبي كاروباري كؤمةلاَيةتي ) دامةزراند وة كة بايةخ بة خيَزان و ذن و ذنخوازي و ئاشتةوايي كؤمةلاَيةتي دةدات .

6 ـ ضالاكي ثيشةيي :

هةروةها حزب مةكتةبيَكي هةية بةناوي ( مةكتةبي ريَكخراوة ثيشةيي و جةماوةري يةكان ) كة بايةخ بة كارو بارةكاني سةرجةم ضين و تويَذة ثيشةييةكان دةدات وةك ئةندازياران و ثاريَزةران و ثزيشكان و مامؤستايان , .... هتد .

7 ـ كاروباري مافي مرؤظ :

 حزب دةزطايةكي تايبةتي بةناوي ( مةكتةبي قةزاو مافي مرؤظ ) دامةزراندوة بؤ بةدواداضوني   مافة تايبةتيةكاني ئةنداماني حزب و يةكلاكردنةوةي ناكؤكية ناوخؤييةكان .

 

8 ـ بواري ئافرةتان و ضالاكي خوشكان :

ريَكخراويَكي بةربلاَوي ئافرةتان لة هةريَمي كوردستان دا هةية بةناوي ( يةكطرتووي خوشكاني ئيسلامي كوردستان ) كةسةر بة يةكطرتووي ئيسلامي ية و طرنطي بة كاروباري خوشكان دةدات و لقي لةسةر جةم شاروشارؤضكةكان دا هةية و ضالاَكي جؤراوجؤر لة بواري ثةروةردةو فيَركردن و رؤشنبيري و كاروباري خيَزاندا ئةنجام دةدات , ئةم ريَكخراوة لة لايةن دةزطايةكةوة بةناوي ( سكرتاريةتي خوشكان ) ةوة سةرؤكايةتي دةكريَ و لة ضالاَكترين ريَكخراوةكاني ئافرةتانة لة كوردستان

9 ـ بواري قوتابيان :

 ريَكخراويَكي تايبةت بة قوتابيانيش هةية بةناوي ( يةكطرتووي قوتابياني ئيسلامي كوردستان ) كة لقي لةشارةكان دا هةية و طرنطي بة كاروباري لاوان و قوتابيان دةدات لة قوتابخانة و ثةيمانطاو زانكؤ كاندا و دووةم ريَكخراوة لة هةردوو ناوضةكةي دةسةلاَتدا لة هةوليَر و سايَماني و تواني لةسةرجةم هةلَبذاردنةكاني قوتابياندا ريَذةي % 20 - 30 بةدةست بيَنيَ .

 

ثةيوةندي يةكاني يةكطرتووي ئيسلامي

 

ثةيوةندي بة حزبةكاني ديكةوة :

 لة كوردستان  ويَراي لةئارابووني ململانيَ و شةرِي ناوخؤ ، ثةراويَزيَك لة ئازادي و مومارةسةي فرةلايةني سياسي هةية ، ضةندين حزبي سياسي هةية لة نيَوان ( ناسيوناليستي ليبرالي ، ناسيوناليستي ضةث ، ضةث ، ئيسلامي ) ثةيوةندي يةكطرتووي ئيسلامي كوردستان لةطةلَ ئةم حزبانة بةشيَوةيةكي طشتي لةسةر بناغةي ثيَكةوة ذيان و حيوارو ليَكطةيشتن دامةزراوة و ثةيوةنديةكة بؤ ئاشتي هاوكاري بةرزدةبيَتةوة لةمةسةلة هاوبةشةكان و لة رِووبةرِووبونةوةي كيَشة هةنوكةييةكاني طؤرةثانةكة ، نةخاسةمة لةطةلَ حزبة بيَلايةنةكان ، بةتايبةتي ئيسلاميةكان ، وةك نمونةش لةسةر ئةداي سياسي لة بواري ثةيوةندي يةكان دا ، يةكطرتووي ئيسلامي كوردستان رؤليَكي جةوهةري و بنياتنانةرانة و كاريطةري بينيوة لة ثيَكهاتني ( ليَذنةي هاريكاري نيشتماني ) كة لة حةوت حزب ثيَكهاتبوو ئةمة  جطة لة ضةندين ليَذنةي دي كةبةمةبةستي ئةنجامداني ئاشتةوايي ناوخؤيي دروست كران ئةوةي طرنطة ليَرةدا بوتريَ ئةوةية كة بنةماي ثةيوةندي يةكان لة يةكطرتووي ئيسلامي دا بةراستطؤيي و دووركةوتنةوة لة طياني ثيلانطيَري و ، بويَري و راشكاوي لة كاتي ثيَويستدا و تيَوةنةطلاندني لة هيض ثةيوةندي يةكي ثيلانطيَري طومانليَكراو لةطةل هةر لايةنيَك ، نةناسراوة دةتوانين بليَين بةشيَك لةو حةسانة ئةمني و ريَزةي بؤ يةكطرتوو دروست بووةو دووربوني لة هةلَديَرطةي ململانيَكان و دابران و طؤشةطيري ، كة يةكطرتووي ثيَ ناسراوة ، بؤ طرتنةبةري ئةم ريَرةوة لة مومارةسةي كاري سياسيدا دةطةريَتةوة .

 

ثةيوةنيدي و هةلَويَستي لة ململانيَ ناوخؤي كوردستان .

لةو رِوانطةيةوة كة يةكطرتووي يةكطرتووي ئيسلامي وجودي لة هةموو ناوضةكاني هةريَمدا هةية بيَطومان دوور نابيَ لة ئاسةوارةكاني جةنطي ناوخؤ ، بةلَكو وةك باقي دانيشتواني هةريَم طيرؤدةي دةرهاويشتة سةلبيةكاني جةنط و كوشتار دةبيَ و دووضاري هةلَويَستي دذوار دةبيَتةوة لة ئةنجامي فشار خستنة سةرو ئيستفزاز كردن لةلايةن ئةم لايةن يان ئةو لايةنة وة بةمةبةستي وةرطرتني هةلَويَستيَك جا ئيدانة كردن بيَ يان ثالَثشتي كردن . بةلاَم يةكطرتووي نة لة دوور و نةلةنزيك هيض ثةيوةندي يةكي بةو ململانيَيةوة نية نةبةراستةوخؤ نةبة ناراستةوخؤ ، سياسةتيشي لةمةرِ ئةم ململانيَ ية لة ئاراداية .

بةم شيَوةية :

_ نةبوونة تةرةف لة ناكؤكيةكةدا .

_ ثابةندبوون بة بنةماي بيَلايةنيي ئيجابي .

_ هةستان بة ضةندين هةولَ و كؤشش و دةستثيَشخةريي دلَسؤزانة و جدي ، هةنديَ جار بةتةنها و هةنديَ جار لةطةل هةنديَ حزب و لايةني دي ، بؤ كؤتايي هيَنان بة شةرِيناوخؤ و طيَرانةوةي ئاشتي و ئاسايش بؤ ناوضةكة و طةيشتني بة ريَكةوتنيَك بؤ ئاشتي و ثيَكةوة ذيان و ضارةسةري ناكؤكيةكان لةريَي حيوار و دانوستانةوة ،

ئةمانة هاوكات لةطةل :

_ ئيدانة كردني بةردةوام بؤ شةرِ و كوشتاري ناوخؤ .

_ دةرخستني ئاسةوارة سلبيةكاني جةنط لةسةر كؤمةلَطةو حزبة سياسيةكان و لايةنة  ناكؤكةكان لةريَي دةزطاكاني راطةياندن و بةياننامةي تايبةت و كؤر طرتن و لة بؤنةكاني حزبدا .

يةكطرتووي ئيسلامي ثيَي واية ئةم شةرة هيض ثاساويَكي نيةو ، هيض بةرهةميَكي نية جطة لة كوشتن و ويَرانكاري و ، هةرِةشة لة ئايندةي هةريَم دةكات و زيان بة سومعةي طةلي كورد و كيَشضة رةواكةي دةطةيةنيَ .

ئةم شةرِة هةميشة هؤي سةرةكي دةستيَوةردانة دةرةكيةكان بووة لة كاروباري ناوخؤي هةريَم .

ثةيوةندي يةكطرتوو لةطةل لايةنة ئيسلاميةكاني ديكةي كوردستان

 

لة كوردستان ذمارةيةك حزب و هيَزي سياسي ئيسلامي هةية ،لة سةروويانةوة :

 

_ يةكطرتووي ئيسلامي كوردستان ، كة طةورةترين و بةرفراوانترين تةيياري ئيسلامي ية ، كة حزبيَكي سياسي ئيسلامي ية و سةر بة قوتابخانةي شمولي و تةيياري ( وةسةتي ) ية .

_ بزوتنةوةي يةكبوني ئيسلامي ، كة لةم دواييةدا دووضاري ليَكترازان هات و هةنديَ كؤمةلي دي ليَ دروست بوو وةك :

+ بزوتنةوةي ئيسلامي لة كوردستان - عيَراق  بةرابةرايةتي ( مامؤستا مةلا علي عبدالعزيز )

+ كؤمةلَي ئيسلامي كوردستان بة رابةرايةتي ( عةلي باثير ) .

+ هةنديَ طروثي بضوك كة ناوة ناوة سةرهةلَدةدةن و بزردةبن . لةطةل ئةوةي هةر يةكيَ لةو لايةنانة ريَباز وشيَوازي كار و بيركردنةوةو جؤري ثةيوةندي و ثاساوي بووني و تيَروانيني تايبةت بة خؤي هةية بؤ طؤرةثانةكةو طرفتةكاني ئةو طؤرةثانة ، ثةيوةندي يةكطرتووي لةطةل طشت تةييارةكان بة طشتي باشةوة بؤ ثةرةثيَدان و ضاكتركردني بازنةي ثةيوةندي و هاوكاريش ، هةرلةسةرةتاوة يةكطرتووي ئيسلانمي ثرؤذةي ( هاوكاري ئيسلامي ) خستة بةردةم لايةنة ئيسلامي يةكان .  دةبيَ دان بةو راستةيةشدا بنريَ كة ناكؤكي و ناتةبايي رابون لة جيهاني ئيسلامي كاريطةري لةسةر طؤرةثاني رابووني ئيسلامي و لايةنةكاني لة كوردستانيش دةبيَ ئةطةر بة ثلةيةكي كةمتريش بيَ ، ئةوةش كؤسث لةبةردةم هةولَةكاني يةكخستني ريزةكان دروست دةكات .

 

 

 

ثةيوةندي يةكطرتووي ئيسلامي  لةطةل دةوروبةري عةرةبي و ئيسلامي :

ثةيوةندي ية دةرةكيةكاني حزب بةسةر دوو تةوةرةدا دابةش دةكريَت .

_ تةوةرةي حكومةت و هةيئة رةسميةكان .

_ تةوةرةي حزب و كؤمةلَة و جةماوةري و ميلليةكان .

ثةيوةندي يةكطرتووي ئيسلامي كوردستان لةطةل دام ودةزطا رةسميةكاني دةولَةتة عةرةبي و ئيسلاميةكاني دةوروبةر زؤر سنوردارة و ثيَشتر نوسينطةيةكي لة ئةنقةرة هةبوو لة توركيا و يةكيَك لة ديمةشق لة سوريا و نويَنةرايةتيةكيش تا ئيَستا لة كؤماري ئيسلامي ئيَران هةية ...

لةسةر ئاستي بزاظ و كؤمةلَة ئيسلامي يةكان يةكطرتوو ثةيوةندي باشي هةية و بة قؤناغي طةشة و ثيَشكةوتن دا دةرِوات ، هةروةها لةطةل كةسايةتي ية ئيسلامي ناسراوةكاني رابوون و جيهاني ئيسلامي .

 

يةكطرتووي ئيسلامي كوردستان ،تايبةتمةندي و هةلَويَستةكان

 

يةكةم : يةكطرتووي ئيسلامي زادةي بارودؤخة نويَيةكاني عيَراق نيية ، بةلَكو خاوةني ميَذوويةكي ديَرينة كة دةطاتة نيو سةدة ، ثياوان و مةنهةج و ئامرازةكاني ناسراون و هةموولا مامةلَةيان لةطةلَ كردوة ، بةلَطة ميَذووييةكان ئةوة دةسةلميَنن كة هةزاران لاوي موسولمان لةسةر دةستي ثياواني ئةم جةمعة ثةروةردة كراون ، هةروةها دةيان كةسي خاوةن فيكرو هؤشياري تيَدا هةلَكةوتوة كة خزمةتي طةورةيان ثيَشكةشكردوة و لةريَي رؤلةكاني رابوونةكة و ئالوطؤري بيرو بؤضوون لةطةل ثياواني بةشدارييان لة ئوممةتي ئيسلاميدا كردوة ، هةروةك هاوخةم و هاو ئاواتي طةلةكةيان بوون بة دريَذايي دةهةكاني رابردوو .

دووةم :  يةكطرتوو ضةك هةلطرتني رةتكردةوة ، تاكة حزبي سياسي مةدةنية لة كوردستان كة مةكتةبي عةسكةري نةبيَ و خؤي بة دروستكردني ميليشياي سةربازي يةوة خةريك نةكردبيَ . هةرئةوةش وايكردوة طرتنةبةري شيَوازي ( حيوار ) و ( ريَزطرتني بيرورا جياوازةكان ) و كارليَكردني جدي لةطةل دروشمةكاني ( فرةيي ) و ( هةلبذاردن ) ببيَتة سيماو جياكةرةوةي يةكطرتوو ئةميش لة روانطةي باوةربووني بة وةي كة دةبيَ كيَ بةركيَ ي نيَوان لايةنةكان لة بواري خزمةتكردني ميللةتدا بيَ دوور لة ململانيَ و توندو تيذي ..

 طرتنةبةري ئةم شيَوازة شارستاني ية هيَمنة لةلايةن يةكطرتوةوة دووري خستؤتةوة لة ثةنابردن بؤ توندوتيذي و ليَرةشةوة لةو تيَوةطلانانةي كة هةنديَ حزبي ديكةي تيَكةوتووة .

ليَرةدا باسي مقاوةمةي مسلح بؤ دةركردني داطيركةر طرنطة هةبيَ

يةكطرتووي ئيسلامي كوردستان باوةري واية هةلَطرتني ضةك لة ولاَتيَكدا كة طرفتةكان و بةرذةوةندي ية ئيقليمي و نيَودةولَةتيةكاني تيَدا بةيةكداضوو بيَ جطة لة شةرِو كوشتاري ناوخؤ هيضي ديكةي ليَ بةرهةم ناية ئةويش بة هؤي بووني ململانيَ سياسي نيَوان لايةنةكان كة زؤر جار بة رووبةرووبونةوةي ضةكداري يةكلادةكريَتةوة ، ضونكة حزبة بةهيَزة خاوةن ضةكةكان بةكارهيَناني ضةك بة هؤكاري يةكلاكةرةوة دةبينن لة راستكردنةوةي بةلانصي بةرذةوةنديةكان و هاوكيَشة سياسيةكان لةبةرذةوةندي خؤيان .

تةجروبةيش لةسةر ساحةي كوردستان سةلماندي كةلةثاش راثةريني سالَي 1991 تةنها ثيَنج جار ثةنا بؤ ضةك براوة هةر هةمووي كورد لة دذي كورد بةكاري هيَناوة ، هةموو جاريَكيش زيان و مالويَراني هةموو لايةكي طرتؤتةوة ، دوولايةنة شةركةرةكة و ميللةتي موسلمان .

سيَيةم : هةر لةو روانطةي سةرةوة ،يةكطرتوو شيَوازي دايةلؤطي هةلبذاردوة ، هةر ليَرةشةوة يةكطرتووي ئيسلامي كوردستان هةموو شيَوازةكاني ( تة\وندوتيذي ) و (ة ئيرهاب ) ي رةتكردؤتةوة لة مامةلةكردني لةطةل ئةواني ديكةدا . ، لةبةر ئةوةي شيَوازي ( طفتوطؤي هيًَمنانة ) و ( ميَزطردي رووبة روو ) و سازكردن و بةشداريكردني ( كؤر و سيميناري فيكري ) و سةرداني خاوةن بيروبؤضونة نةيارةكان و موناقةشةي بيروبؤضوونةكاني هةلَبذاردو ثيَشي واية لة طفتوطؤي هيَمن و لةسةر خؤ دا بيروبؤضووني راست و دروست سةردةكةويَ و دةردةكةويَ : ئةم شيَوازةشي لة ئيلهامي ثةيامي ( وجادلهم بالتي هي احسن ) وةرطرتوة كة خواي طةورة فةرماني بة ثيَغةمبةران و شويَنكةوتوانيان كردوة بةثةيرةوكردني .

 بةم شيَوازة قورئانيية ، يةكطرتووي ئيسلامي سةلماندي كة دةكريَ لةطةل ئةوانةدا هةلَكةين و ثيَكةوة بذين كة بيربؤضوني سياسييان لة ئيَمة جياية ، لةبةر ئةوةش ئامانجي هةموولايةنةكان لة زؤربةي ولاتة ئيسلامي يةكان دا .. شاندةكاني يةكطرتوو هةقيقةتي مةبدةئي ( التعاون علي البر و التقوي ) يان توانيويةتي حةقيقةتي باوةر بة كؤبونةوة لةسةر بنةماي (التعاون علي البر و التقوي ) بةرجةستة بكات ، ئةويش بة كؤبونةوة لةطةل هةموو لا لةسةر خالَة هاوبةشةكان ، لةطةل دةستطرتن بة بنةما جيَطيرةكان و تايبةتمةنديية زاتيةكان .

ضوارةم :  يةكطرتووي ئيسلامي كوردستان بؤضونيَكي تايبةتي هةية لة بارةي حوكمدان لةسةر ئةواني دي (جةماوةري موسولَمان و حزبةكاني سةرساحةكة ) ..

يةكطرتوو ثيَي واية جةماوةر بةطشتي موسولَمانة ويَراي جياوازيي رادةي ثابةندبووني رؤلةكاني بة ئيسلاميةوة ، كة دةخوازيَ حوكمي جياوازيان لةسةربدريَ .

هةروةها ثيَي واية ئةو حزبانةي لة ساحةكةدا هةن هةلَطري كؤمةلَيَ بيروبؤضوون و ئيجتيهاداتي سياسين و بةديلي ئاييني ميللةت دادةنريَن  ( هةروةك خؤشيان خؤيان بة بةديلي دين دادةنيَن ) بيَئةوةي يةكطرتوو بيَ ئاطا بيَ لةوةي كة دوور ني ية ئةو حزبانة بكةونة هةلَةي فكري و سلوكيةوة يان هةنديَ لة رموز و ئةندام و لايةنة كةيان بكةونة بازنةي بيَ باوةري و دذايةتيكردني ئيسلامةوة .

 

ثيَنجةم : سةربةخؤيي يةكطرتوو . لةو شتانةي كةبةئاساني دةتوانريَ هةستي ثيَبكريَ . سةربةخؤيي و بيَ  لايةني يةكطرتووة كة توانيويةتي دوور لة خؤبةستنةوة بة هيض هيَزيَكي ئيقليمي و نيَودةولَةتيةوة لةسةر ثيَي خؤي راوةستيَ ، هةروةك توانيويةتي بيَ لايةني  خؤي لة ئاست ململانيَكاني ناوخؤدا ، بةتايبةت لة نيَوان دوو حزبة حاكمة ناكؤكةدا ( يةكيَتي و ثارتي ) بثاريَزيَ  .

هةر ضاوديَريَكي باردؤخي سياسي كوردستان دةتوانيَ تيَبيني ئةم راستي ية بكات ئةمةش _ سوثاس بؤ خوا _ لة طرنطترين فاكتةرةكاني ثاراستن و سةلامةتي ريَرةوي حزب و ثةرةسةندن و بة جةماوةري بوون و فراوانبووني بازنةي ضالاكيةكانيةتي .

 ئةم سةربةخؤيية لةنيَو حزبة كوردي يةكاندا بووة بة نمونة و ميسداقيةتي بؤ ضةمكةكاني ( سةربةخؤيي ) و ( بيَلايةني ) طيَراوةتةوة .

 

 

شةشةم : لة نيَوان ( ئيسلام ) و ( ئيسلامي ) دا : يةكطرتوو ثيَي واية كة ( ئايني ئيسلام ) جياية لة (حزب و كؤمةلَة ئيسلاميةكان ) ، ضونكة ناكريَ ( ئيسلام ) لة كؤمةليَكي تايبةتدا حةسربكريَ . هةروةك ثيَي واية طروثةئيسلاميةكان تةنها كؤمةلَيَ ضوارضيَوةن كة هةلَطري كؤمةلَيَ ئيجنيهاداتي حةرةكين كة راست و هةلَة هةلدةطرن و سةثاندني ئةو ئيجتيهاداتانة بةسةر ئةواني دي دا ، يان رةتكردنةوةي ئيجتيهاداتي دي دوور كةوتنةوة لة ريَبازي راست و دروست . لةبري ئةوة كؤبونةوةي هةموو لا لةسةر ئةو خالانةي تيَيدا كؤكين و دوور كةوتنةوة لةوانةي مايةي ناكؤكين ، هةر ئةوة ئاراستةي دروست و ريَبازي ثيَشيناني سالحي ئةم ئوممةتةية .

ليَرةوة مةنهةجي يةكطرتوو بة هةمطيري و بةرفراواني ناسراوة ، ضونكة سوودي لة بيرو بؤضونةكاني ريَبةراني فيكري ئيسلامي هةر كيَ بن وةرطرتوة بؤ دةولَةمةندكردني ريَبازةكة ي خؤي لة مةنهةجي كؤمةلَة ئيسلامي يةكاني دي ، ئةوةي كة لةطةل بارودؤخي خؤي طونجاوبيَ كةلَكي وةرطرتووة .

حةوتةم : يةكثارضةيي عيَراق .  يةكطرتوو ثيَي واية هةل و مةرجي سياسي و جوطرافي ئاماذة بةوة دةكةن كة دابةشكردني عيَراق كاريَكي ئةستةم و مةترسيدارة ، ضونكة طةلاني عيَراق هةزاران سالَة ثيَكةوة دةذين و بةرذةوةندي هاوبةش تايبةتمةندي ليَكضوو ثيَكيانةوة دةبةستيَتةوة ، لةبةر ئةوة هةر دابةشكردنيَكي عيَراق دةبيَتة هؤي سةرهةلَداني ضةندين قةوارةي لاواز كة بة ئاساني لةلايةن خاوةن بةرذةوةنديية طةورةكانةوة لووش بدريَن ، ضونكة لاني كةم لة مواقيعة ئارايةدا هيض بةشيَكي عيَراق ثيَداويستيةكاني بووني دةولَةتي سةربةخؤي ني ية .

 لةبةر ئةوة يةكطرتوو ثيَي وانيية دابةشكردني عيَراق ضارةسةري طرفتةكاني ئةم ولاَتة بكات ، بةلَكو لة بري ئةوة ئالَؤزتريان دةكات بةشيَوةيةك مةطةر ثيَكهيَناني حكومةتيَكي ثلوراليستي ( فرةلايةني ) دادثةروةر ، كةمافي طشت طةلان و كومايةتيةكان دةستةبةر بكات و ريَز لة ئازاديية سياسيةكان بطريَ و  كؤتايي بةو ئالؤزيانةبيَنيَ .

ئةم ديدطايةش هةلقولاوي  برايةتي ئيسلامي نيَوان طةلانة . كة دةكريَ هةموويان لةسايةي دةسةلاتيَكي ئيسلامي دادطةردا بة تةواوي مافةكانيان بطةن ، ضونكة ئةسلَ بةيةكةوة طريَداني نةتةوةكان و يةكثارضةيي ئوممةتة بةمةرجي ثاراستني تايبةتمةندي هةر نةتةوةيةك لةناو بازنةي ئيسلاميةكةدا .

ئةمةيش ضونكة ثةسةندكردني بووني ( نةتةوة ) و ( طةل ) و ( تيرة ) جياوازةكان جةعليَكي خوايية كة ناكريَ نكؤلي ليَ بكريَ .

 جا بؤ بة ديهيَناني ( يةكيَتي طةلان ) و برايةتي نيَوانيشيان ، يةكطرتووي ئيسلامي كوردستان بة جدي و ليَبرانةوة هةولَ بؤ ضاك كردني ثةيوةندي نيَوان طةلان دةدات لة ريَي ناشتني طياني برايةتي ئيسلامي و وةلاخستني دةمارطيري ناثةسةند و خستنة رَِووي طرنطي هاوكاري و هاريكاري . ليَرةوة يةكطرتووي ئيسلامي ماوةيةكي تايبةتي لة ئيَزطة ناوخؤيةكاني تةرخانكردوة كة بةرنامةكانيان تيَدا بةزماني ( عةرةبي ) و ( توركماني ) ثةخش دةكريَ . ئةم ريَرةوة ئيسلاميةش وايكردووة كة ضةندين براي موسلَمان توركمان بيَنة ريزي كاري ئيسلامي لة نيَو يةكطرتووي ئيسلامي و هةنديَكيان توانيويانة بطةنة ثؤستي سةركردايةتي لة حزبدا ، ئةمةش شتيَكي سروشتي ية بؤ حزبيَك كةلةسةر بنضينةيةكي ئيسلامي دامةزرابيَ