گه شتنی ژنان به مافه كانیان له ڕێگه ی ئایدۆلۆژیای ڕاسته وه ... جه‌مال عه‌زیز

من وه ك هه ر تاكێكی ئه م كۆ مه ڵگایه باوه ڕی ته واوم به ئازادی هه یه وه ك پێویستی مرۆڤایه تی. ئاسوده ی هیچ كه سێك نابینم له ژیاندا ئه گه ر ئازادیه فه ر دیه كانی دا بین نه كرابێ. پاڵپشتی ئازادی ژنانم له بواری سیاسی. ئابوری. كۆمه ڵایه تی. فه ر هه نگییه وه من وای ده بینم ڕه گه زی مێ له گه ڵ ڕه گه زی نێر سه ر جه م مرۆڤایه تیمان ده ست ئه كه وێ به یه كه وه ژیان كامڵ و پڕاوپڕه له جوانی. بۆ ئه م حاڵه ته ش ئه بێت ئازادی فه رد و كۆمه ڵ وڕه گه ز دابین بكرێت وه ك چۆن نان پێویسته بۆ به رده وام بوونی ژیان ئاواش ئازادی پێویسته بۆ هه رفه ردێكی ئه م كۆ مه ڵگایه به بێ له به ر چاو گرتنی نێرێتی یان مێیێتی. باسه رنجێكی زانستیانه له ژیان بده ین ئه وا ده بینین كه كه ژیانی مرۆڤایه تی به ده ر نیه له سیاسه ت چونكه ژیان له نێوان كێشمه كێش دا خۆی ده بینێته وه ئه م كێشمه كێشه ش له سه ر به رنامه و میتۆد دا مه زراوه! له لای هه ندێك بۆ ده سته مۆ كردنی كه سه كانه و له لای هه ندێك بۆ ڕزگار كردنی كه سه كانه جاژنان وه ك نیوه یه كی ئه م كۆمه ڵگایه بێبه ش نین له م ململانێیه به مانایه كی تر له م ده سته مۆ كردن و ڕزگاركاریه دا ئه وه ی سه لمێنراوه له ژیانی مرۆڤایه تیدا كه س ناتوانێ نكوڵی لێبكات ئه وه یه ئه گه ر نیوه ی كۆمه ڵ پیاوبێت و هێشتا ڕزگاری نه بووبێت به مانایه كی تر هێشتا پیاوان باوه ڕیان به ئازادی ودیموكراتی نه بێت ئه وه ناتوانن باوه ڕیان به ئازادی نیوه كه ی تر بهێنن كه ژنان پێك ده هێنن. ئه توانین ئه و ڕاستیه هه ست پێبكه ین و بیبینین كه هێشتا له كۆمه ڵگاكه ماندا پیاوان ڕزگار نه بوون ئه گه ر ته فسیرێكی زانستی بۆ ئازادی بكه ین. خه ڵكانێك هه ن ژیانی ڕێكخراوبون وكاربۆ كردن بۆ ئایدۆلۆژیا به به هه شت ئه بینن و ئه ڵێن له پشت ئه م به هه شتانه وه هیج نابینین كه گوایه ئایدۆلۆژیاكان ووشه ی باق وبریق به كار ئه هێنن وه ك ئاشكرایه كه گشت به رنامه وئایدۆلۆژیاكان پێك هاته ی گه ڵاڵه كراوی چه ند ووشه یه كه و به س بۆ به عه مه لی كردنی و گه شتنی به كردار كاری ئه وێ. له ئه نجامی كار كردن هه ڵه یاخود ناته واوی دروست ئه بێت بۆ ڕاست كردنه وه ی هه ڵه و ناته واویه كان ووزه سه رف كردنی ئه وێت له لایه ن هه ریه كێكی خڕ بووی ده وری ئه و به رنامه و ئایدۆلۆژیا یه. ئێمه ئه توانین ڕووی پرسیار له ژنان خۆیان بكه ین ئایه؟ له كاتی بینینی هه ڵه یاخود ڕه وتێكی چه واشه له ناو ئایدۆلۆژیاكاندا توانیویانه ده ورێكی كاریگه ر ببینن بۆ ڕاست كردنه وه وداڕشتنه وه ی به رنامه كان كه له خزمه ت خودی ژناندا بێت. 1 وای نابینم كه ئازادی ژنان وڕزگاریان وه ك وه حی بۆیان بێته خواره وه بۆ گه شتن به و ئازادیه پێویستیان به كاری سیاسی هه یه ئه گه ر بڵێن ڕزگاریمان گه ره كه و پێمان ڕه وا نابینن له لایه ن پیاوانه وه كه ئازادی ژنان وڕزگاریان كردووه به به رنامه ی كارو چالاكی خۆیان ئه یانه وێ كه ژنان به پاشكۆی پیاوان بمێنێته وه ده لیله بۆ ئه وه ی كه ژنانیش خۆیان له مسته وای ئه و ئازادیه نابینه وه و ناتوانن به بێ پیاوان ڕزگاری وئازادی ژنان دابین بكه ن له به ر ئه وه ی چاو له ده ستی پیاوانن. له پێشه وه باسمان كرد هه تاكو پیاو كه نیوه ی كۆمه ڵه ڕزگار نه بێت ناتوانێت ئازادی بۆ نیوه كه ی تر دابین بكات و باوه ڕی پێبهێنێت چونكه پیاوانیش له ڕووی ئابوری و كۆمه ڵایه تی وفه ر هه نگیه وه چه وساوه ن. پێویسته له سه ر ژنان كه خۆیان له ژێر سێبه ری هه ر ئایدۆلۆژیایه كدا ئه بینه وه هه وڵ بده ن بۆ گۆڕین ودانانی به رنامه ی ڕزگاركه ریاندا. به ڵام ئه م حاڵه ته ش من وای ئه بینم كه ڕزگاری ژنان به ستراوه به كارو به رهه م هێنانه وه زۆر به هه ڵه ی ئه بینم كه هه وڵی هه موو حیزب وڕێكخراوێك و ئایدۆلۆژیایه كی سیاسی وه ك یه ك سه یر بكرێت و به كه سانی خه ته ر ناك بیانشوبهێنین ئه گه ر هه موو پیاوان چه وسێنه ر بن ئه ی كێیه له كۆ مه ڵگایی به شه ریه تدا چه وساوه بێت له لایه ن چه وسێنه ره وه ئه گه ر هه موو كه سه كان دوژمنی ئازادی بن كه واته بیرۆكه ی ئازادی و ڕزگاری كۆمه ڵ بیرێكی خه یاڵی یه و ناچێته خانه ی كرداره وه. ئه م بیر كردنه وه یه شمان به هه ڵه ئه مان خاته گێژاوی خۆ له بیر چوونه وه و لاواز بوونمان له به رده م واقیعدا. هه ندێك له ژنان ئه ڵێن كه به رنامه و ئایدۆلۆژیاو دروشم بۆته هۆی دروست كردنی دووبه ره كی له نێوان ڕه گه زی مێدا ئه ی چیه كه بووبێته هۆی دروست بوونی دووبه ره كی له نێوان ڕه گه زه كه ی تر كه نێره ئه گه ر پیاوان هۆی دروست بوونی ناكۆكی بن له نێوان ڕه گه زی مێدا ئه توانین بڵێین بۆچی ژنان خاوه نی ئایدۆلۆژیایه كی تایبه تی به ژیانی مێ یه تی خۆیان نه بوون كه بتوانن هه موویان گرد بكاته وه و ڕزگاریان بكات له دوو جۆر چه وساندنه وه كه یه كیكیان نه مانی دووبه ره كی یه له نێوان ژنان خۆیاندا و ئه وی تریان له ژێر چه پۆكی ره شی پیاواندا. به ڵام من به شێوه یه كی ته سك ناڕوانمه ئه م مه سه له یه چونكه مه سه له یه كی وا گرنگ پێوویستی به لێكۆڵینه وه ی فراوان و زانستی هه یه بۆ ئه وه ی بگه ینه ئامانج ئه ویش زیاتر هه وڵ دا نه بۆ ڕزگاركردنی مرۆڤایه تی به گشتی نه ك ڕه گه زێك له م دوو ڕه گه زه كه هه ردووكیان ته واو كه ری یه كترین وه هیچ كامیان ناتوانێت دان به ڕزگار بوونی خۆیدا بنێت به بێ ڕزگار بوونی ئه وی تریان. . 2 وایشی نابینم كه پیاوانی ئازادی خواز وقاڵبووی به رنامه وئایدۆلۆژیایه ك كه به شێوه یه كی زانستی بڕوانێته مێ وڕزگار بوونی ببێته هۆی چه وساندنه وه ی ژنان وڕێگربێت له به رده م ئازادی ژنان به ڵام له هه مان كاتدا پیاوونیش هه ن كه ئازادی بۆ ژنان به ڕه وا نابینن و به كارێكی دروست كراوی مرۆڤی ده زانن و به رژه وه ندی تاكی نێرینه ی تێدا ئه بینه وه له ناو ئه م كۆمه ڵگایه دا هه یه كه خاوه نی به رنامه یه كی سواو بۆگه نه كه ڕوانینیان بۆ ئازادی ژنان به چاوێكی شه هوانیه وه یه وا بیر ده كه نه وه به رانگاربوونه وه ی ژنان له به رامبه ر ئه و چه وساندنه وانه ی له سه ریانه به كارێكی به ره ڵایی ئه ده ن له قه ڵه م له هه مان كاتیشدا ژنانیش هه ن كه خودی ژنان به ده ست كه لای پیاوان ئه زانن. كاركردن بۆ مافه كانی ژنان له لایه ن ژنانه وه به زیاده ڕۆیی ولادان له یاسایه ك كه له ئه زه ڵی یه وه بۆ ژنان دانراوه هه روه ها هانی ژنانیش ئه ده ن كه نه بنه هۆی دڵ ئازاری پیاوان به داواكردنی مافی زیاتری ژنان چونكه ژن به پله دوو دا ئه نێن له كۆمه ڵگادا و به جێ به جێ كه ری داواكاریه كانی پیاوانی ئه زانن به ڵام ئایه؟ تاكو ئێستا ژنان توانیویانه ئه و جۆره ژنانه بهێنه سه رهێڵی بیر كردنه وه ی ڕاست كه له به رژه وه ندی مافه كانی ژنان بێت و ئه و چه واشه كاریه له مێشكیاندا بسڕنه وه. من ره خنه یه كی زۆرم له و شێوه ی ده سه ڵاتی پیاوان هه یه و سه رچاوه كه شی به دین و نوسراوه كان ئه زانم ئه توانم زیاتریش بڵێم كه خودی پیاوانیش ئازادنین ناتوانێ وه ك مرۆڤێكی ئازاد باس له خۆی ومافه كانی بكات چونكه له كتابه كاندا وووته كانی ڕابه رداهاتوه كه هانی دینداران ئه دات ئه گه ر بیر نه كه نه وه له و كارانه ی كه دێته ڕیان وپێویسته به ئه نجامی بگه یه نن چونكه له ئه زه لیه وه له چاره یان نووسراوه ئه وه دینداری ڕاسته قینه یه لای خوای خۆی ناو نووس ئه كرێ هه روه ها ئاگاداری كۆیله كان ئه كات به وه ی كه خودا له كۆیله یه ك خۆش نابێت ئه گه ر له ڕووی گه وره كه یدا بووه ستێت وگوێ ڕایه ڵی فه رمانه كانی نه بێت بیر له ئازادی بكاته وه له م قسانه وه ئه گه ینه ئه و ڕاستیه ی كه پیاوانیش ئازاد نین جاچۆن چاوه ڕوانی ئازادی له مرۆڤێك ئه كرێت ئه گه ر خۆی ئازاد نه بێت. چه ندان كه س تێروانینیان بۆ ئایدۆلۆژیایی چه پ ودیموكراتیه كان تێڕوانینێكی شێواوه وبه هه ڵه له ئایدۆلۆژیاكه گه یشتون و به یه ك سه نگ و به یه ك چاو سه یری حیزب وڕێكخراوه چه پ وعیلمانیه كان و دین ومه زهه بیه كان ده كه ن و ده ڵێن ئه وانه ش ئه و كه سانه ن كه ئه یانه وێ به سه ر لاشه ی هه زاران كه سدا بگه نه سه ر كورسی ده سه ڵات نازانم تێگه یشتنیان له ئازادی به گشتی وئازادی ژنان به تایبه تی له چی فه رهه نگ و سه ر چاوه یه كه وه یه ئایه؟ پێش كۆتایی جه نگی سارد جیهان وبه شه ریه ت خۆی له دوو سه نگه ردا نه ئه بینه وه پێش كۆتایی جه نگی سارد هه ڵسه نگاندنمان بۆ ئه و دوو ئایدۆلۆژیایه وه ك یه ك بوو وه یاخودهه ردوو سه ربازگه كه به یه ك چاو سه یر ئه كرا به دل نیایه وه نه خێر. چونكه ئه گه ر له جه وهه رو سیاسه تدا وه ك یه ك بوون و هه ردووكیان بۆ ئازادی مرۆڤه یاتی یه ك ئایدۆلۆژیایان هه بوو ئه وا بۆچی زیاتر له 40 ساڵ دژایه تی یه كتر و سه نگه ریان له یه ك گرتبوو. هه رچی سه ربازگای ڕۆژ ئاوابوو به سه رمایه دارو پێشێل كه ری مافی مرۆڤ ناوزه ند كرابوو سه ربازگای ڕۆژ هه ڵاتیش به دۆستی مرۆڤ و ووڵاته چه وساوه كان ناسرابوو وه چه ندین هۆكاری تریش هه ن كه گه واهی ده ری ئه و ڕاستیه ن. . . 3 گریمان سیاسه ت وئایدۆلۆژیا نابنه هۆی ڕزگاری ژنان وه ك لای هه ندێك كه س بۆته ئه قڵ و ئه ڵێن نابێت له سه ر چاوه یه كی سیاسیه وه بۆ مه سه له ی ژنان بڕوانین ته نها بۆ ئازادی ژنان باری كۆمه ڵایه تی وكلتوری و فه رهه نگی یه كه ئه بێ ژنانی پێهووشیار بكرێته وه ئه گه ر گۆڕاندنی باری شێواوی كۆمه ڵگا له بواری كۆمه ڵایه تی دا وڕزگار بوون له وابه سته یی به ته قالیدی كۆن و داڕزیوو نه به ستینه وه به سیاسه ت و به رنامه. ڕووی سه رمایه داری گوێ له مسته كانی وچه وسێنه رانی مرۆڤایه تی به ده رنه خه ین بۆ سه رجه م كۆمه ڵانی خه ڵك. باری سه ختی ژیانی ژنان وپێشێل كاری ئازادیه كانیان له لایه ن سه رمایه دارانه وه نه بێت كه واته چه وساندنه وه ی ژنان كارێكی خۆڕسكه و له گه ڵ ووجودی ژنان دروست ئه بێت. به بیرێكی تر كۆكردنه وه ی ژنان وهۆشیاركردنه وه یان بۆ خۆڕێك خستن پێوویستی به به رنامه وئیش وكار هه یه ئه گه ر له ڕووی كۆمه ڵایه تی و فه رهه نگی و كلتووریشه وه بێت. ئایه؟ هه موو كارو به رنامه یه ك خۆی له قاڵبی سیاسه تدا نابینێته وه له هه مان ڕوانگه وه ئه ڕوانینه ژنان به وه ی ناتوانن ڕزگاری خۆیان وه ك ژن به ده ست بهێنن ئه گه ر سه رنجی پیاوانی ئازادی خوازوتێگه یشتوو بۆ مه سه له ڕه واكه یان ڕانه كێشن ئه گه ر ژنان بیانه وێ كارێكی جه ماوه ری بۆ جه ماوه ری ژنان بكه ن به دڵ نیایه وه سه رناگرێت و به ئیفلیجی له دایك ئه بێت ئه گه ر پاڵپشتی پیاوانی ئازادی خوازی نه بێت ناكرێ ژنان خۆیان به دوور بگرن له ئایدۆلۆژیاوكاری سیاسی و له ده وری حیزبه كان كۆ نه بنه وه چونكه حیزبایه تی و كاری سیاسی به ته نها موڵكی پیاوان نیه مۆركی پیاوه تی به هیچ حیزب و ئایدۆلۆژیایه كی علمانیه وه نه لكێنراوه به ڵام ئه وه ی زیاتر پێویسته كه ژنان تێبگه ن ئه وێش ئه و ئایدۆلۆژیایه یه كه ڕایان ئه وه ستێنێت به رووی ئایدۆلۆژیای سوواو بۆگه نی دواكه وتوی پیاو سالاری و گشت ده سه ڵاتێك بۆ پیاو به ڕه وا ئه زانێت و ژنانیش به مرۆڤی پله دوو. هه روه ها بۆ ته هۆی شۆردنه وه ی مێشكی ژنان و ده م داخستنیان له به رده م داواكاریه ژنانیه كانیاندا له خشته بردنیان به ڕۆژی ئاخیره ت و خوا لێخۆشبوونیان. ئه بێت ژنان خۆیان ئه و ئایدۆلۆژیایه به هه ند وه ربگرن كه ڕووی سه رمایه داری و چه وسێنه ری مرۆڤایه تی ده خاته ڕوو له سه نگه ردا بن له ده وری ئه وسیاسه ت و به رنامه یه ی كه ژیانی یه كسانی و ئازادی مرۆڤ به ڕه وا نازانێت. . . .