|
ته
وەرەكانی جه نگی ساردی كوردی! .. خالید هه ركــــــی
 به رله ڕوخانی ڕژێم
به چه ند سالێك به ته واوه تیش له دوای ڕاپه ڕینه شكۆداره كه ی 1991 له ئه
نجامی وه ده ستهێنانی ئه و ده سكه وتانه ی كه كورد به هێزو بازوی ڕۆله
دلسۆزه كانی و به باجی خوێنی هه زاران شه هیدی قاره مان وه ده ست هێنابون.
دیارده یه كی زه لال به دی ده كارا ئه ویش ئه وه بو كه كێچ كه وتبوه گیانی
زۆربه ی هه ره زۆری ڕژێمه كانی دونیا به گشتی و ناوچه كه به تایبه تی به
رونتر بلێین دراوسێكانمان. داگیر كه رانی كوردستان كه له مقۆ مقۆ یه كی به
رده وام دا بون له دارشتنی پیلان و سیناریۆدا. پێشبركێیان بوو بۆ هه لكردنی
باو باهۆزی قین و نیازه گلاوه كانیان دژ به كورد تا هه رچی زوه بتوانن ئه
زمونه ساواكه مان نه زۆك وبێ به ر كه ن.
بۆ ئه م مه به سته
دیاره كه كۆبونه وه ی خوله كی ی به رده وامی نێوان وه زیرانی ده ره وه ی سێ
ده وله ته داگیر كه رو دراوسێكه مان (توركیا وئێران و سوریا) به به رده وام
ده به سترا تیایدا چ پیلان و به رنامه دا ده رێژرا؟ ئه مه یان مه گه ر هه
رخۆیان بیزانن! (دۆم بێ و كلاش بۆ خۆی بكا) .
ناكۆكی و نارێكیی هه
لوێستی ئه م وولاتانه له گه ل یه ك له وه دا نیه بشاردرێنه وه به لام له
ئاست دژایه تیی یان به رامبه ر به كورد یه ك هه لوێست و یه ك هه نگاو بون.
ئه مانه شتێكی حاشا هه لنه گر بوون.
گه رخوێنه ری به رێز
به ڕه ش بینم نه زانێ من له م دونیایه دا دۆستی كورد نابینم! ته نانه ت ئه
وانه ی رۆژانه ش له سه ر شاشه ی ته له فزیۆنه كانیشدا په یمان دوپات ده كه
نه وه من له په یام وپه یمانه كه یان به گومانم. به لام خۆ ده بێ مامه له ش
له گه ل ئه م واقعه دا بكرێ و بتوانین له باخچه ی دڕكا گول بچنین.
سالانێك بوئێمه له
كوردستانه وه له دوری هه زاران كم به ووته یه كی سه رۆكی لیبیا سه رهه نگ
قه زافی جۆشده بوین تینی ئومێد دایده گرتین ساله های سال بو به دۆستی كورد
ناومان ده برد دواتر روی راسته قینه ی ئه ویشمان بۆ ده ركه وت كه یاریی به
ئه قلی كورد ده كا.
له و شوێنانه ی كه
ناوی كوردی ده برد له مێشكی كه سی كورددا نه خشی خۆشه ویستیی هه لده كه ند
(له سه ردانه كه ی نجم الدین اربكان ی سه رۆك وه زیرانی پێشوی توركیا كاتێك
ڕه خنه ی له سیاسه ته كه ی حكومه ته كه ی گرت له مه رهه لوێستیان به رامبه
ربه دۆزی كورد. ئه مه وهه لوێستی له سه ردانه كه ی نلسن ماندێللا دا و پێهه
لدانی به خه بات ومافه كانی گه لی كورد هه روه ها هه لوێستی جوامێرانه ی له
پیلانه سێ قۆلیه كه ی ده ستگیر كردنی سه رۆكی پ. ك. ك عبداله ئۆجه لان و چه
ندین هه لوێستی تری جوامێرانه ی) به لام جێگه ی داخ بوو كاتێك ئه م ئه كته
ره نه یتوانی تاسه ر ناخی پر گومانی لێمان بشارێته وه. كاتێك كار گه یشته
كاری له ئه رز دانی پشتی برایه كی عه ره بیی وه ك سه دام حوسێین. خۆی پێ نه
گیرا هه لسا به پێشره وایه تی كردن له گروپی به رگری كردن له تاوانه كانی
دكتاتۆری له ناوچو سه ددام حوسێن. بونی عائشه ی كچی له ناو ئه م گروپه دا
ئه م راستیه مان بۆ ده سه لمێنێ كه ئه ندامێكی ئه كتیفی ئه م كۆ مه له
پارێزه ره بو.
نمونه ی پیلان
ودژایه تی ی هێزه ناوه كیی وده ره كیی ره گه زپه رستانی دژ به نه ته وه كه
مان له ژماره نایه ن بۆ یه به پێویستم زانی بۆ به رپه رچ دانه وه ی ئه م به
رنامه و پیلانانه و ره ت كردنه وه ی ته وژمی بێ ئومێدی تیشكێك بخه مه سه ر
ئه م ته وه رانه ی تیایدا ئاماده باش و ژوان بین له هه مان كاتیش دا له
حاله تی شه رێكی سارد دابین:
1-تا ئه وكاته ی
ئێمه له حاله تی به رگری دابین ده بێ بیركردنه وه مان له ئاست به رپه چ
دانه وه ورێگه گرتن له به ر ده م پیلانه كانی ناحه زان دابێ بۆزالبون به سه
ر ئه م حاله ته دا ده بێ بیر له هێرش بردن بكه ینه وه تا له به رگری دا به
هێزتر بین واته ئاستی مل ملانێ وشه ره كه له به رگری یه وه بۆ هێرش بگۆرین.
به تایبه ت له محوه ری عه ره بیدا. وه كو سه ره تای هه نگاوه كان
پێویستیمان به (میسال الالوسی) یه كی كورد هه یه. من له مه ناگه م تورك په
یمانی ستراتیژی له گه ل ده وله تی جو ده به ستێ. كه چی به بۆچونی عه ره ب
به برای دین و دۆستی نزیك ده ژمێردرێت. رۆژێك نه مان بیست وولاتێكی عه ره
بی له سه ر په یوه ندیه كانی له گه ل جو دا ره خنه له توركیا بگرێت بۆ ئه م
له یه كنزیك بونه وه یان و په یمانه ستراتیژیه كه یان. له كۆی 21. 5 ده وله
تی عه ره بی ته نها چه ند ده وله تێك نه بێ ده نا زۆربه ی هه ره زۆریان به
رێكخراوی ئازادییخوازی فه له ستینیشه وه یا په یوه ندی دپلۆماسی یا
بازرگانی یانیش ژێر له ژێره وه له گه ل ده وله تی ئیسرئیلدا هه یه.
ئێمه ی كورد پتر له
100000 برا كوردی جومان هه ن ئه وه ی لێكمان جیا ده كاته وه ته نها بروای
ئاینه كه به وراسه ت له باب وكالان بۆمان ماوه ته وه كوردبونمان به ر له به
ئاین بونمان بوه ئێمه له روی ئاینه وه كێشه مان له گه ل كه س دروست نه
كردوه و به خاوه نێتییمان رانه گه یاندوه ئه و كێشه یه ی كه له نێوان عه ره
ب وجوداهه یه كێشه یه كی نه ته وایه تی ی خۆیانه پێویست ناكات خه لكی بێ
گوناهی تیا بگلێنن ئێمه ی كورد نه له دوور نه له نزیك كار و په یوه ندیمان
پێوه نیه. بۆیه من ئاشكرا كردنی هه لوێستی بوێرانه و له به رژه وه ندی
میلله ت به قازانجی خۆمانی ده زانم كه سه ركردایه تیی سیاسیی كورد ئه مرۆ
نه ك به یانی له مه ر ئه م مه سه له یه دا به ئاشكرا و بێ باكانه هه لوێستی
رابگه یه نێ.
كه ی و كام له رژێم
یا پارت یا رێكخراوێكی عه ره بی گوێی داوه ته هیچ سه روه ری وپیرۆزمه ندیه
كی كورد وله سه رئه م بنه مایه په یوه ندیه كانی خۆی له گه ل ده رو دراوسێ
ده به ستێ؟ تاكو ئێمه له به رخاتری نه ره نجانی دله بۆگه نه كانیان هه ستی
رۆله كانمان و به رژه وه ندیی میله ته كه مان بخه ینه پشت گوێ وله ته رازوی
زیاندا بنێین. له پای چی؟ و بۆخاتری كێ؟ ئه مه چه ندین ساله كورد وا هه لسو
كه وت ده كا كوا به رهه مه كه ی جگه له مالوێرانی و زه ره رمه ندی؟ له كام
كۆنگره ی ئیسلامی ئه م هه لوێسته ی كورد به رز نرخاندراوه؟ كام وولاتی عه
ره بی له پاداشتی ئه م هه لوێسته ی كورد هه لوێستی له داواكاریه كانی كورد
بوه؟
ده لێن سیاسه ت نه
دایكی هه یه نه باوك له مه ش ئه ولاتر هه ندێك ده لێن سیاسه ت ئه خلاقیشی
نیه من برگه ی كۆتایی نالێم به لام ده با سیاسه تمه دارانمان كه مێك به
ئاگابێن. ده وله ت و پارت و رێكخراوان له ناكۆكیی دو ده وله ت یا پارت یا
رێكخراو كه لك وه رده گرن كارێكی واده كه ن هه مو ناكۆ كییه كی نێوان دوو
گروپ به قازانجی ئه وان ته واوبێ. به لام ئێمه ی كورد ده بێ هه رده م له ته
ك دۆراو بوه ستین كێشه ی خه لك بكه ین به كێشه ی خۆمان. به درێژایی مێژوو
كه سمان نه بینی و نه بیست له ته ك كێشه كه مان به رژه وه ندیه كانی خۆی
ببه خشێ و بون و كیانی خۆی بخاته خه ته ره وه.
2-
ته وه ری دووه ممان به رپه رچ دانه وه ی پیلانه كانی حكومه تی توركیایه كه
بۆبه رپه رچدانه وه ی راگه یاندنه كان و پیلانه كانی توركی چاو برسی ده بێ
له هه ر راگه یاندنێكی جه نه راله سه ربازی یه كاندا دژه راگه یاندن و
هۆشداریمان هه بێ. به هێزێكی به هێزتر له هێزی راگه یاندنی ئه وان. چونكه
كارتی یاری كردنمان زۆرن بۆ ئه وه ی له گه ل توركه كان یاریان پێ بكه ین.
ئه م ده رفه ته زێرینه ی بۆمان ره خساوه له بونی هێزی هاوپه یمان له ته
كمان بۆ پاراستنمان ئه و مافه مان پێ ده به خشێ كه مه ساجی كوردی له م
قۆناخه دا مه ساجێك بێ گوێچكه ی دوشمن بۆ داواكاریه ره واكانمان شل بكات و
مه ساجێك بێ له ئاست قۆناخ و سه رده م دا بێ مه ساجێك بێ له ئاست قوربانی
یه كانمان بێ له مافی چاره ی خۆ نوس و ڕاگه یاندنی كیانی سه ربه خۆ كه متر
نه بن.
3- ته وه ری سێیه
ممان ته وه ری دروشمه كانمانه له ئاست داواكاری یه كانمان روه وهێزو گروپه
كانی ناوه خۆ. كه من له م چه ند ساله ی رابردوودا به به ره و كزبوون ده
بینم. سالانی خه باتمان دژ به داگیر كه ران له سه رده می رژێمه گۆر به گۆره
كه ی به عس دا دروشمی وه ك یاحه مرین یا ده مرین
مان ده بیست دروشمی كوردستان یانه مان مان
به رز راگرتبو چه ندین دروشمی تری له م ئاسته كه ئه مانه به رێكه وت وبێ
بیركردنه وه دانه رشترابون جێگه ی داخه كه ئیمرۆ دوای ئه وهه مو قوربانی و
مالوێرانییانه ی خه لكی كوردستان. وتووێژ ودانو ستان له سه ر كه ركوكه كه
به ده یان به لكو سه دان كیلۆمه تر له سه رووی حه مرینه وه یه. ئه مه چی ده
گه یه نێ گه ر ئه وه نه گه یه نێ داواكانمان له كزی وپاشه كشه یی دانه بن؟
بۆ یه و بۆ دابه زاندنی گیانی له خۆبایی عه ره ب و ناچاركردنیان به گوێ
راگرتن له داخوازیه كانمان ده بێ له م باره یه وه باس له كه ركوك هه رنه
كرێ ته نها داوا مان له سه ر دیار كردنی سنوری كوردستان بێ ئه ویش له حه
مرین كه متر رازی نه بین. له م روه وه من هیچ كاتێك به م دوباره تێك هه
لكێشیه ی كوردستان و عێراق خۆشحال و گه ش بین نیم. به م پۆسته سه روه ریانه
ش دلخۆش نیم. ته نیا رێگه چاره شمان بۆ ئه م قۆناخه ده بوایه سه ركردایه تی
سیاسیی كورد هه لوێستی له گۆرانكاریه كانی عێراق به م شێوه یه بوایه كه ده
بوایه ئه م تواناو هه وله ی كه ده یده ن بۆ دروستكردنه وه ی عێراق. بۆ
رێكخستنی ناو مالی كورد بیان دابا بۆ ئه وه ی له گه ل خواسته كانی ئه مه
ریكا دژ نه بن ده كرا به عه ره ب بلین ئێمه خه ریكی ناو مالی خۆمان ده بین
ئێوه ش ناو مالی خۆتان رێك خه ن هه ركاتێك خۆتان رێك خست ئه وسا وه رن به
یه كه وه بیرێك له عێراق ده كه ینه وه خۆشمان ده زانین گه ركورد نه بێ عه
ره ب به ته نیا ناو مالی عێراقی بۆ رێك ناخرێ ئه وسا بۆ ئێمه به قازانج ره
نگی ده دایه وه. به لام دیاره كه ئێمه ی كورد هه ر له كۆنه وه خه لكمان پێ
له خۆ به ئاقل وزانا تر زانیوه ده با من به نمونه یه كی بچوك سه رتان
بئێشینم. ئه لبه ته هه مو داخوازیه كانی گه لان لای داگیر كه ران به زاندنی
هێلی سوره به لام ده بێ تاچه ند پابه ندی ئه م هێله سوره بین.
له سالی 1977 و به
دروستیله 9. ته موز. 1977 رۆژێك بوو ئه ورۆژه ئێمه كۆمه لێك گه نج بوین له
به ندیخانه ی (هیئه ی خاسه ی كركوك) گواسترابوینه وه بۆ به ندیخانه ی
ابوغرێب سیسته مه كه یان وابوو كاتێك زیندانی یه كانیان ده گه یانده ئه وێ
ده بوایه ی چه ند رۆژێك له ژورێكی شیش به ندبونایه كه سیش بۆی نه بو به سه
ریانه وه بچێ ئه م ژوره ناویان نابو ژوری (استقبال) واته پێشوازی به لام چ
پێشوازیه ك ته نها له ره فتاری به عس بوه شێته وه. به هه رحال ئه و رۆژه به
یانیه كه ی بۆ نان خواردن هه ندێك قوتوی ماستیان بۆ هێناین ماسته كه یان به
رۆژنامه ی ئه لسه وره پێچابۆوه دیاره ئێمه ش ماوه ی چه ند مانگێك بوو له به
ندیخانه كانی هه ولێر و كه ركوك له هه والی ده ره وه وخوێندنه وه ش بێ خه
به ر بوین بۆیه زۆر به په رۆشه وه هه مو سوچی رۆژنامه كه مان خوێنده وه و
ئه م لاو ئه ولامان پێده كرد. یه كێك له وهه والانه ی كه ئه ورۆژه له و
رۆژنامه یه دا نوسرابوو كه من له م بابه ته م دا مه به ستمه هه والی راگه
یاندنی كۆماری جیبۆتی بو كه هه واله كه ده لێ دوێنێ دروست بونی كۆماری
جیبۆتی راگه یه نرا و حسن جۆلێت كرا به یه كه م سه رۆك كۆ ماری ئه م
وولاته. بۆ زیاتر ئاشنا كردنی خوێنه ر به و ولاته تازه له دایك بوه كاكی په
یامنێر باسێكی له سه ر پێكهاته ی ئه ته نیو ئاستی خوێنده وارییی جیبۆتی
بلاو كردبوه وه له باسه كه دا هاتبو كه ئه م وولاته ته نها
3 ده رچوی دانیشگای هه یه وه
10 ده رچوی ئاماده یی هه یه. لێره من هه
لوه سته یه كم كرد بۆم نه كرا درێژه به خوێندنه وه كه بده م. سه یرێكی ئه
ملاو ئه ولای خۆمم كرد كه له ناو ژوری به ندیخانه كه ئاخنابوین هه مومان
هاورێی رێكخستنه كانی كوردایه تی بوین له م پۆسته ی خۆمان جگه له وانه ی كه
بردرابون بۆ ژوری سێداره له و ژوره ی ئێمه 5
ده رچوی دانیشگای تیابوو زیاتر له 12 ده
رچوی ئاماده یی وئه وانی تریش كه سانی ووشیار و شۆرشگێر ورۆشه نبیربون له
وانه شه هید جه میل ره نجبه ر وشه هید محمد محی الدین (ئازاد) ی پاسۆك وشه
هید ابوبكر برزنجی و شه هید محمد جمیل. . . ئه م نمونه یه م بۆ ئه وه نیه
له ئاستی میله تێك كه م كه مه وه به لام ده با ئێمه ش خۆمان بناسین بزانین
گه ر له گه ل میلله تانی تری دونیا مان به راورد پێ بكه ن ئێمه له چ ئاستێك
داین وئه وان له چ ئاسێكن. ئه مه و داواكاریه كانمان له ئاست قوربانیه كان
وپێشكه وتنه كانمانه یان نا؟
4-ته وه ری چواره
ممان كه ته وه رێكی كاری گه رو مۆدێرنه مه یدانی كاركردنه كه ی هه نده رانه
ئه كته ره كانیان په ناهه نده و ره وه ندی كوردن. ده بێ سه ركردایه تیی
كوردی بۆ ناساندنی داخوازیه كانمان به جیهانی ده ره وه و فشار خستنه سه
ریان به وه ر گرتنی پشتگیری و هاوكاریان زیاتر له مه ی كه هه یه گرنگی به
هێزی یه ده كی ده ره وه بدات ئه میش كار بۆ ئه وه بكرێت كه ئه م هێزه بكرێت
به لۆبیه كی كوردی له هه مو مه یدانێك دا ئاماده وكاریگه ر بێت ئه مه ش ده
بێ به وپه ری خۆدوركردنه وه له مۆری حزبایه تی ته نها و ته نها له ژێر
دروشم وره نگه كانی كوردی دا دابێت.
پیاده كردن و
پراكتیزه كردنی ئه م خالانه له ئه رك وفه رمانه كانی ده زگای ئاسایشی نه ته
وه یی یه و به رێنمایی وراوێژی ئه و كاره كان باشتر له خانه ی مه به ست ده
كه نه وه.
خالید هه ركــــــی
هۆله ندا 05. 07. 2005
www. serben.
com
khalidherki@chello. nl
| 
