|
کورده به عسیه کان و په شیمانی و داوای لێبوردن ... حه مه نوری عومه ری
کاکی
له پاش
جه نگه گه وره کان و کاره ساته خوێناوی و کۆ کوژه کان که به سه ر کۆمه ڵانی
خه ڵکدا هاتووه. زۆر هه ن له وکه سانه ی که تاوان باری جه نگ بوون و ده
ستیان له کوشتو کوشتاردا خوێناوی بووه. له کۆتایی ژیانیاندا. له و کار
وکرده نامرۆیانه یان په شیمانن ـ هه یانه به نوسین له یاداشته کانیاندا.
یان له بۆنه وچاوپێکه وتن ودیداره کاندا له ڕێی مێدیاکانه وه په شیمانی
خۆیان ڕاده گه یه نن و داوای لێبووردن له که سو کاری قوربانیان و خه ڵکو
خوا ده که ن ـ تا ئێستاش که سانێک هه ن له ئه ڵمانیا خودی خۆیان له دووه م
شه ڕی جیهانیدا وبه تایبه ت له قه تڵ و عامی جوله که! کاندا به شداربوون.
ئه و کاره ساته نه گریسه ی به نێوی ﴿ هۆڵۆکوست ناو زه د کراوه. که تێدا جه
ندین ملیۆن که سانی سفیل له ژن و منال و پیاوی بێتاوانی تێدا بوونه قوربانی
ـ تائێستاش هه ندێک له وجه نه ڕاڵه عه سکه رتاریانه ده بینرێن پاش ئازاد
بوونیان له گرتووخانه کان له سه ر شاشه ی ته له فزیۆنه کان کاتێک که چاو
پێکه وتنیان له گه ڵ ده کرێ. له یاداشت و بیره وه ریه کانیاندا. به شه رمه
زارییه وه باس له و ڕوداوانه ده که ن. و دانبه تاوانه کانیاندا ده نێن و هه
رده م داوای لێبوردن ده که ن ـ هه ندێکیش له وکه سانه ی که هاوکات له نزیکه
وه ئاگاداری کار و کر ده ی د 1740?گ8تاتۆره پیاو کوژه کان بوون. ئه گه ر چی
ده ستیان له و تاوانانه شدا نه بوبێت. به ڵام خویان به تاوانباری بێهه
ڵوێست ده زانن و ئه وانیش دا وای لێبوردن ده که ن ـ ته نانه ت که سانێکی به
هه ڵوێست و شۆڕ شگێڕ هه ن. که ئه و کات خه باتیان دژ به نازییه کان ده کرد
بێ له خۆباییبون ئه وانیش داوای لێبوردن ده که ن ـ یه کێ له و ئه ڵمانانه ی
که ئه و کات شوڕشگێڕکی دژ به نازیه کان بوو ﴿﴿ فیلی برانت﴾ سه ره ک وه
زیرانی سه رده مێک له مه وبه ری ئه ڵمانیا له سه ر دانێکیدا بۆ وڵاتی پۆ
ڵۆنیا. به نێوی هه مو گه لی ئه ڵمانیه وه داوای لێبوردنی له هه مو و گه ڵ_
98ی ئه و وڵاته کرد ـ یان سه ره ککۆ ماری پێشووی ئه ڵمانیا کاتێ که سه
ردانی ده وڵه تی ئیسپانیای کرد. داوای لێبوردنی له گشت خه ڵکی ئیسپانیا به
گشتی و شاری﴿ گۆرنیگا ﴾ به تایبه تی کرد. ئه و شاره ی که له دووه م شه ڕی
جیهانی گه وره دا به ده ستی ئه ڵمانه نازیه کان دوچاری سه ختترین بۆردومانی
کاولکه ر و تۆقێنه ربوو ـ گه لێ نمونه ی دیکه له م باره یه وه له مێژوودا
به رچاو ده که وێت ـ به کورتی ده ستی شه ڕ وتاوانکاری له هه رشوێن و جێکایه
ک بێت جیاوازی نییه تاوان هه رتاوانه. کاره سات و ڕوداوه کاولکاریه کانی
کوردستان. جینۆسایدی نه ته وه ی کورد و ک_ e6ش_caو بڕینه کانی ئه نفال و
کیمیا بارانی هه ڵه بجه و ده یان شوێنی دیکه ی کوردستان نمونه یه کی دیکه ی
ئه و جه نگ و شه ڕو تاوانانه ن که له جیهاندا دژ به مرۆڤایه تی ئه
نجامدراون. دیکتاتوره کان مه گه رله نێو و سه رده م و شتگه لێکی بێمانا و
بێبه هادا جێاوازییان هه بێ. ئه گینا له کار و کرده نامرۆییه کانیاندا یه
کن ـ هه ر به وشێوه یه ش گه ل و نه ته وه بنده سته و سته م لێکراوه کانیان
ـ واته مرۆ ڤ به چاک و خراپییه وه له هه ر کوێیه ک بێت هه رمرۆڤه. جیاوازی
له نێوان دابونه ریت وکولتوری کۆمه ڵایه تی وخو و سروش وکه سایه تی
ومینتالیتێت و ئاست 740? 85?وناکبیری که سه کانی کۆمه ڵ و کۆمه ڵگاکانداهه
یه ـ له نێو نه ته وه رۆژهه ڵاتیه کاندا. به تایبه ت له لای کوردان ئه و نه
ریته باوه هه یه که زۆر به خێرایی له دوای کۆست و قه یرانه کان برینه
کانیان ساڕێژ ده که ن وسه بوری بۆ خۆیان دێنن ـ له کاتی شکست وداڕمانی هێزی
دوژمن وداگیرکه ریشدا. له دوژمنی دۆڕاوو وبکوژی خوشک و براو ڕۆڵه کانیان
خۆشده بن ـ له جاش وبه کرێگیراو و پیاو خراپان ده بورن و هه زارو یه ک
پاساو وبیانو بۆ جاشایه تیه که یان ده هێننه وه وبه دۆستی خۆمان بوون ئازاد
و سه رفرازیان ده که ن. له کۆڕو و کۆمه ڵدا به چاو ی ڕێز و حورمه ته وه سه
یری_ c7ن
'cfه
کرێ. هه ندێکیشیان ده بنه جێگای به زه یی و سۆز و دڵداریان له گه ڵ ده کرێ.
ئه گه ر بوێرێک خوانه خواسته به وشه ێک هه ستی بێ هه ستیان بڕوشێنێ. به
بێحورمه ت و قسه ڕه ق و قسه نه زان له قه ڵه م ده درێ. له به رامبه ر ئه مه
شدا خودی پیاو خراپان ده ڵێی نه بایان دیتووه و نه باران. تاکه یه ک وشه ی
په شیمانی وداوای لێبوردن له فه رهه نگه بێ فه رهه نگه که یاندا نییه ـ
بڵێی ڕۆژێ له ڕۆژان له یه کێ له وانه وه وشه یه کی پاشگه زبونه وه و په
شیمانی ببیستین؟ ئه وانه ی ته مه نێکی درێژیان له دژایه تی کردنی مرڤایه تی
و قه ڵاچۆکردنی نه ته وه ی خۆیان به فیڕۆ داوه 'a1 ئه وانه ی پلاندانه رو
هاوکاری چه سپاندنی پلانه کانی ڕژێمی به عسی له گۆڕنراوبون. ئه وانه ی له
دامو ده زگا سیخوڕی وموخابه راتیه کاندا. له ڕێخستنه کانی به عسدا و ته نیا
له بواری خراپه دا به رپرسبوون جاشه گه وره کانی ته شریعی و ته نفیزی و مه
جلیسی به ناو وه ته نی. به کورتی ئه وانه ی که سوکاری چاک وپاکی خێزان و
بنه ماڵه که ی دوچاری شه رمه زاری و خه جاڵه تی کردووه. ئه وانه ی له
مێژودا وه ک په ڵه ی ڕه ش وه ک خۆ فرۆش ئاماژه یان بۆ ده کرێ هه ر نه بێ
لایه نی که م وه ک یه کێ له پرنسیبه کانی ئه خلاقی مرۆڤ په شیمانی خۆیان
ڕاگه یه نن وبه ته نیا داوای لێبوردن له ک_ e5 س
'e6
کارو بنه ماڵه وخێزان و ژن و مناڵه کانیان بکه ن ـ خۆ ئه گه ر به ڕاستی و
ئازا و جه سورانه داوای لێبوردن له هه موو نه ته وه ی کورد بکه ن. ئه واله
کۆتایی ته مه نیاندا ئارامی و ئاسوده یی و پاککردنه وه ی ده رونی به خۆیان
ده به خشن. و له وهه قیقه ته ش ده گه ن که په شیمانی وداوای لێبوردنکردن ئه
وه نده به خۆداشکانه وه و شه رم و ترس نیه. ئه وه نده ی ئازایه تی به
خۆداچوونه وه و پاککردنه وه ی ده رونی و خۆڕاستکردنه وه یه ـ | 
