www.kurdistannet.org

بةرةو بةهيَزكردني شيوعييةت لة كؤمةلَطاي كوردستان ... سةلام عةبدولَلآ

 

 

سةرةتا دةستخؤشي لة هاوأيَياني حيزبي شيوعي دةكةم بؤ بانطةوازكردني خويَنةران، نووسةران، رؤشنبيران و سياسةتمةداران بؤ بةشداريكردني جيدي لة طفتوطؤ و دةولَةمةندكردني راثؤرتةكةي كؤميتةي ناوةندي بة سةرنج و تيَبيني. ئةم هةنطاوة سةرةتايةكي ثرشنطدارة بؤ بةرفراوانكردني تواناي سةرخستني كؤنطرةكة.

ليَرةدا هةولَدةدةم بة كورتي وةك كةسيَك لة دةرةوةي حيزب، بيروبؤضووني خؤم دةرببأم:

+ لةسةر ئاستي تيئؤري:

ضةندين لايةن، كةس و دةزطاي حيزبةكان لةناوةوةو لةدةرةوة، بةناوي"سةربةخؤيي و بيَلايةني و لةثشتي هةورةكانةوة-وةك نيَردراوي نويَ-بةناوي"زانستةوة"دةيانةويَ خةلَكي كوردستان لةوة زياتر لةخشتةبةرن، بةلآم ئةطةر بةوردي سةرنجي بيروبؤضووني ئةو فةيلةسوف، ئةكاديمييانة بدةين، دةبينين سةري أمةكانيان بة ثلةي يةكةم ئاراستةي خةبات و ميَذووي شيوعييةكان وماركسيزمي لينينيزمة:

يةكيَكيان سياسةتي جةنط أاطةياند، بيَكاري و داطيركردني سؤسياليستي ئينتةرناسيونال بة سوروسثيكراوي بة خةلَك دةفرؤشن؛ بازاأي ئازاد بةتاقة ضارةنووس ثةيأةو دةكةن؛ يةكيَكي تر دةمارطيري نةتةوةيي بلآودةكاتةوة، ئةوةي تر دةسةلآتي بةعس بة دةسةلآتي سؤظيَت دةشوبهيَنيَ نةك بة فاشيزمي ئةلماني؛ "أؤشنبيريَكي بيَ لايةن" دةنووسيَ"نيتشة، ئةو فةيلةسوفةي دةيويست هةموومان بكات بة شاعير:؛ كةساني تريش نووسين و شيعري نيتشة وةردةطيَأيَن يا وتةيةكي بة بةبةرؤكي ووتةرةكةيان هةلَدةواسن وةك بةلآم لةبةر نةزاني بيَ يا بةئةنقةست، ئةو أاستييانة دةشارنةوة كة دةيسةلميَنن نيتشة فةيلةسوفي أاطرتني سيستيَمي كؤيلايةتي بووة و بة ثيَويستي زانيوة؛ لةبارةي سؤسياليزم دةلَيَ>. . . دةبيَ سؤسياليزم وةك برينيَكي ساأيَذكراو لةبير بكريَ<؛ شؤأشي فةرةنسي بة>ترسناك و شانؤطةرييةكي طالَتةجاأي<دةزانيَ؛ ضةوساوةكان بة>ميَطةل<دادةنيَ. بة كورتي ثيَشي سةد سالَ هاوأيَي كؤمونيست فرانس ميرينط لة ووتاريَكيدا نيتشة بة فةيلةسوفي سةرمايةداري ناودةبا؛ لة ناميلكةيةكي وةرطيَأاودا، هايدطةر وةك وجووديةك بةخويَنةران دةناسيَندريَ، بةبيَ ئةوةي ئاماذة بةوة بكةن كة هايدطةر لة 1ي ماي 1933بووة بة ئةندامي حيزبةكةي هيتلةر و ئةمةش ذمارةي ناسنامة حيزبييةكةيةتي: 3125894 ة و تا مردنيش لة هةلَويستي خؤي لةبارةي دةسةلآتي فاشيزم ثةشيمان نةبووةوة؛ أوخاندني لةراستيدا> هايدةطةر فةيلةسوفي كؤمةلَكوشتن بوو وةك ضؤن كارلَ شميت ياساناسةكةي بوو وهيتلةريش ريَكخةرةكةي<؛ فةيلةسوف كاأل ثؤثةر كة بيرمةندي ليبأاليزمة و دذة كؤمونيست وةك ئةلَتةرناتيظ دادةنريَ؛ برتراند راسل فةيلةسوفة، بةلآم وةك نةخويَندةواريَك دةنووسيَ> شيوعييةت، ثشت دةمارطيرييةكي توند ثالَثشتييةتي و كتيَبي ثيرؤزي هةية< دةمارطيري توند أةو؟ كتيَبي ثيرؤز؟ ئاخر نة ماركس و نة ئةنطلس و نة هيض بيرمةنديَكي كؤمونيست نووسراوةكةي بة ثيرؤز دانةناوة و تيَأوانيني فةلسةفي دياليَكتيكي ماددي و ميَذوويي لةبنةأةتةوة ئةو تؤمةتة أةتدةكةنةوة؛ هةروا هةنديَ رؤشنبيري عةرةب هةن كة بةناوي مؤديَرنيتة و خويَندنةوةي هاوضةرخ كاري ثينةضييَتي بؤ ميَذووي ئيسلام دةكةن و بة وةرطيَأاوي بة خويَنةري كورد ثيَشكةش دةكريَ، ضي جنؤكة، كؤيلةأاطرتن، لةناوبردن يا باجوةرطرتن لة غةيرة ئيسلام، فةرماني أاورووتكردن و جةنط هةية، بة رؤحيَكي"زانستيانةوة" لةبازاأي فكري هاوضةرخ دةيفرؤشن؛ خيَرةومةني تريش هةن أيَ بةخؤيان دةدن لةسةر بنةماي جةهليَكي قوولَ لةبارةي ثةيوةنديية فرةلايةنةكاني ميَذووي مرؤظايةتي، مةرطي ئيدؤلؤذيا رابطةيةنن، ئةوي تريش نةثساوانة بانطةشةي"كؤمةلَطاي مةدةني"دةكةن، وةك تاقة ئةلَتةرناتيظيَك، وةك بلَيَي ماركس ثيَشي دوو سالَ لة فةلسةفيترين دةقيدا لة ئيدؤلؤذي ئةلماني نةيطوتبيَ>تيَأوانيني مةتريالَزمي كؤن، كؤمةلَطاي ( (مةدةنيية) ) ، بةلآم تيَأوانيني مةترياليستي نويَ بريتيية لة كؤمةلَطاي مرؤظايةتي يا مرؤظايةتي هاوبةش<. راستة ئيَمة بةهيَزنين، بةلآم نابيَ وةهمي بؤرذوازي دةرخواردي ضينةكةمان بدةين، وةك بلَيَي دةسةلآتي سةرمايةداري و دةولَةتة مةدةنييةكاني، سةرضاوةي ضةوسانةوة، جةنط، ضةكدرووستكردن، بازرطاني بة ذنان و داطيركردن و كؤيلايةتي نةبن.

بةطشتي سةرجةم قوتابخانةكاني بؤرذوازي، هةر لة ثؤستمؤديَرنةكانةوة كة هةنديَكيان ثشت بة هايدطةر دةبةستن و بؤ جاريَكيش دوو هةلَويستيان لةبارةي نازييةت نةدؤأنداووة، كةساني وةك لوتارد، دريدا بة بؤضووني مامؤستاكةيان لة فرايبؤرط سةرخؤشن؛ فؤكؤ نةختي باسي: فاشيزم دةكا لةناو هةموومان، لةناو ميَشكمان و لة ثةيوةنديية رؤذانةكانمان.

ئيَستا ئةم بةرةية بة شيَوةيةكي بةرفراوان بةزماني كوردي خةريكن بةربةرةكاني ماركسيزم بكةن، هيَشتا لة ناو زانستطاكاني ميترؤثؤلةكاني ئؤروثا و ئةمريكا خةريكي ململانيَ كردنن لة طةل ماركسيزم و هيَشتا طرةوةكةيان نةبردووةتةوة.

ليَرةوة، داوا لة بةشداربواني كؤنطرة دةكةم بأياريَك دةربكةن بؤ بايةخدانيَكي تايبةت بة هوشياركردني ذيَرةدستةكاني طةلةكةمان و ئاطاداركردنيان بة ململانيية تيئؤرييةكان و ضؤن ئةو تيئؤييانة بةشيَكي ترسناك دةبينن لة ريَكخستني ضةوسانةوة، كؤيلايةتي، تاوان بة هةموو شيَوةكاني.

++كؤنطرةي حيزبي شيوعي لة كاتيَكي ضارةنووسسازدا دةبةستريَ: رق وقينةي أةش بالَي بةسةر جيهان أاطرتووة، ئةوة رق و قينةي جيهانطيريية؛ بةناوي ليبأاليزمي نويَ، لة سةر ئالآكةي بانطةشةي ديموكراسي و مافي مرؤظ دةكا، بةلآم تةنها بةرثرسي بانقة زلهيَزةكان بةناو سةنووقي دراوي جيهانييةوة، ثيَشيَلي سةرةتاييترين ثرةنسيثي ديموكراسي دةكةن وبةبيَ هيض ليَدوان و طفتوطؤيةكي ئاشكرا، بأياري ويَرانكةرانة بةشيَوةيةكي ديكتاتؤرييانة لةسةر ذيان و طوزةراني مليونان مرؤظ و ذينكةكةي دةدةن: سةنووقي دراوي جيهاني-IWF- بة مليارد دؤلاري هةية بؤ ئةوةي ثشتطيري بانقةكانيان ثيَ بكا، بةلآم كاتيَ هةذارةكاني ئيندونيسيا بؤ كأيني خؤراك داواي ضةند مليون دؤلاريان كرد، ثيَيان طوتن ثوولمان نيية. (ئةمة نموونةيةكي زؤر يضووكة بؤ بؤضووني هةلَطري خةلاَتي نؤبل و سةرؤكي رابردووي بةشي ئابووري بانقي جيهاني و راويَذكاري ئابووري حكومةتةكةي كلينتون- Joseph Stiglitz-. ئةم بةرثرسة ئيشةكةي بةجيَهيَشتووة و بووة بة قسةكةريَكي بزووتنةوةي دذي جيهانطيري.

لة كوردستانيش ثةيتا ثةيتا، بةرثرسةكاني دوو ئيدارةكة بةبيَ ئةوةي سوود لة ئةزموونةكاني مةكسيك، دةولَةتةكاني خوارووي رؤذهةلآت، ئةرذةنتين، وةلآتةكاني ئةفريقا وةربطرن، بةناوي ئازادي و بةرذةوةندي طةلي كوردستانةوة بانطةشةي بازاأي ئازاد دةكةن، ئةمةش هيَرشيَكي بةرفراوانة لةسةر ذياني كريَكاران و جووتياراني هةذار، كريَكارة بيَكاركراوةكان، قوتابيان و مامؤستايان. حيزبي شيوعي دةنطي ذيَردةستةكانة، بؤية ئةركي ئةوةي لةسةرة، بةشداري بكا بؤ سةرخستني ئةم قؤناغة نويَية (يةكطرتني دوو ئيدارةكة، دةسةلآتي ثةرلةمان و لةهةمان كاتيشدا بةرنامةي بازاأي ئازادو ثريظاتةكردني دةزطا دةولَةتييةكان بخاتة ذيَر ثرسيارو جةماوةر بؤ ئةلَتةرناتيطي خؤي ريَكبخات.

+++ئيَستا ناوضةي رؤذهةلآتي ناوين كراوة بة كؤأةثاني نةخشةوثيلاني جةنط/تيرؤري جيهاني و بؤ ضةند سالَي داهاتووشدا ئاسؤي كؤتاييةكةيشي ديار نيية. ئةطةر بةثيَي بؤضووني سةرؤكي ئةيالاتة يةكطرتووةكاني ئةمريكا بيَ، ئةوا لةلاني كةمةوة 10سالَي تريش دةخايةنيَ؛ ثاشماوةكاني فاشيزم هيَشتا دريَذة بةتاوانةكاني خؤيان دةدةن و ئيسلامييةكان بة ثشتواني ثردةكانيان جيهاديان أاطةياندووة. كوردستانيش لةناوةندي نةخشةي ئةم جةنط/تيرؤرةية. لةلايةكةوة بةبةردةوام هةأةشة، تاوان، زةبروزةنط كراوة بة بةشيَك لة ذياني رؤذانةي جةماوةري كوردستان و لةولاوةوة، هةأةشة و مةترسي ئةوة لةئاراداية، ئةزمووني كوردستاني ثاش أاثةأينة ثيرؤزةكةي1991بةدةردي ئةلبانةكان ببريَ: ئةمريكا و ئةلمانيا بةهةموو شيَوةيةك ثشتطيريان لة (ئؤضيكا) كرد، بةلآم كاتيَ ثيَويستيان ثيَيان نةما، هةر بة خؤيان بة تيرؤريست ناوزةديان كردن و بةهةموو شيَوةيةك ثةلاماردران و لةناوبران.

مةحالَة داخوازي سةربةخؤيي كوردستان بة أيَكاي ئةمريكي، بةريتاني. . . هتد ضارةسةر بكريَ. تةنها لة ثرؤسةي سةرخستني هيَزي كؤمونيست و ديموكرات لةسةر ئاستي عيراق، ئيران، توركيا، سوريا، مافي سةربةخؤيي بةئةنجام دةطا. . .

++++ئةمريكا تاقة يةك ديَأيَ أةسمي نيية بة طويَرةي ئارةزووي طةلي كوردستان. حزبي شيوعي بةدرووستي بؤ ئةم قؤناغة دروشمي فيدأالييةت-يةكيتي ئارةزوومةندانةي فيدأالي-بةرزكردووة. ئةمة لاني كةمي داخوازي خةلَكي كوردستانة، كةضي ئةمريكا و مةجليسي حوكم هيَشتا ئةم مافةش بة أةوا نازانن، سةرباري ئةوةش لةشكري عيراق بؤ شاري خانةقين دةنيَرن. ئةميش رةنطدانةوةي ريَككةوتني سياسةتي ئةمريكي و مةجليسي حوكمة بؤ شاروشارؤضكةكاني مةندلي، جةلةولا، كةركوك، سنجار، دوز وكفري و ئةواني تر. ثارتي و يةكيَتي ريَطاي طفتوطؤ و ديبلؤماسييةتيان طرتووةتة بةر بؤ ضارةسةركردني ئةم كيَشةية، بةلآم تا نووسيني ئةم بؤضوون و تيَبينيانة، هيضان بة هيض نةكردووة و نايكةن. بةرذةوةندي ئةمريكا زياتر لة طةل شوفيَنيزمي عةرةب و حكومةتي توركيا جووتة؛ ثرسياري طةلي كوردستان وةك وةرةقةيةك بةكار دةهيَنيَ بؤ هيَوركردنةوةي هيَزة ئيسلامييةكان، واتة سيستاني، سةدر و ئةواني تر. . .

كؤنطرةي سيَهةمي حزب ئةركي دةستثيَشخةري هةية بؤ ريَكخستني جةماوةري كوردستان لةدذي ئةو ثيلانة.

+++++راثؤرتةكةي حيزب هيَما بؤ (داننان بة تةواوي مافةكاني ئافرةت و يةكساني لة طةل ثياو) . بة بأواي من دةبيَ حيزب بايةخي زؤر تايبةت بدا بة رؤلَي ذناني زةحمةتكيَش لةناو ريزةكاني خؤيدا. دةبيَ كؤنطرةي سيَي حزب ببيَ بة نموونةيةكي لةبةرضاو بؤ وةرضةرخاني ميَذوويي لةئاستي بةشداربوون، بةرثرسيارييةتي و بأيارداني ذناني كؤمونيست لةناو حيزب. ثيَشنيار دةكةم لةناو حيزب ريَكخراوي تايبةت بة ذناني كؤمونيست دابمةزريَ و هةر بةو ناوةشةوة كارو ضالاكييةكييةكاني ئةنجام بدا، بؤ نموونة وةك ريَكخراوي لاواني كؤمونيست. بةدريَذايي خةباتي شيوعييةكان، ذناني شيوعي سياسةت و ثةيأةو ثرؤطرامي خؤيان هةبووة. ئيَستا ضةندين ريَكخراوي ذنان هةية كة رةنط و دةنطي بةرةكةي ترن-ريفؤرمخواز، ئيسلامي، ليبأالَي. . . هتد-، بؤية دةبيَ بةرةي بيرووبؤضووني ذناني شيوعي دةنط و داخوازي و ريَكخستني تايبةتي خؤي هةبيَ.

ثيَش ئةوةي داواي مافي يةكساني و ئازادي بؤ ذنان بكةين-بةمانا كؤمونيستييةكةي- دةبيَ بةخؤمان ئةو مافة لةناو أيزةكاني خؤمان ثةيأةو بكةين و بةكردةوة لة ناو كؤميتةي ناوةندي، مةكتةبي سياسي و لة ئاستي ريَكخستنةكان و لة راطةياندنةكان حيزب بة كردةوة رةنط بداتةوة. حيزب و تيئؤري و خةباتي شيوعييةكان ثيَشأةوي خةباتن بؤ بةئةنجامطةياندني ئةم مافةية. لة دواييدا ثرسياري ضةوساندنةوةي ذنان تةنها لةسايةي دةسةلآتي سؤسياليستي لة قؤناغي بالآيدا لادةضيَ؛ شيَوةي دةسةلآتي بؤرذوازي لة باشترين نموونةيدا-فينلةند- ناتوانيَ كوشتن، زةوتكردن، كويلايةتي ئيشوكاري ناومالَ، كاري سؤزاني، بازرطاني بة ذنان، سيَكسيزم و ثؤرنؤطرافي. . . هاد لةناو ببا.

++++++ ثيَش ماوةيةك بانطةوازةكةي هاوأيَ (كةريم ئةحمةد) م خويَندةوة بؤ يةكطرتنةوةي دوو ئيدارةكة و لة راثؤرتةكةشدا وةك خالَيَك بايةخي ثيَدراوة. بةداخةوة تا ئيَستا ئةم داخوازيية جةماوةريية بة ئةنجام نةطةيشتووةو هيَشتا أيَطريَكة لةبةردةم بةرةوثيَشبردني ئةزمووني كوردستان. بة بأواي من، دةكريَ كؤنطرة بأيار بدا، داوا لة خودي هةردوو ثةرسياراني ئيدارةكة بكةن، راستةوخؤ لة ميدياكانياندا بؤ خةلَكي كوردستان بدويَن و يةكطرتني ئيدارةكةيان رابطةيةنن وكؤتايي بةو طالَتةجاأيية نامةسؤلانة بهيَنن يا هؤي يةكنةطرتنةكةيان بؤ جةماوةر روون بكةن. ئةو دوو لايةنة بةيناوبةين بؤ خةلَك رايدةطةيةنن كة ئيدارةكةيان يةكدةخةن، بةلآم لةذيَرةوة ضةندين تاكتيكي ناديموكراسيانة بؤ يةكتري ريَكدةخةن. ئةوة بةرذةوةندي شيوعييةكان وهيَزة ثيَشكةوتنخواز و جةماوةرةي كوردستانة كة بةبيَ ضةندو ضؤن لةم قؤناغةدا لةطةل فؤرمووةرطرتني شيَوةي دةسةلآت يةكدةطريَتةوة. بؤ ئةنجامداني ئةم داخوازيية دةبيَ هيَشتا هةر ثشت بة هيَزي جةماوةر ببةستريَ و ضالاكي لةسةر شةقامةكان ئةنجام بدريَ. . .

+++++++ هيوادارم لةم كؤنطرةيةدا، بير بكريَتةوة لة هةلَبذاردني سكرتيَريَكي نويَ لة جياتي هاوأيَي خؤشةويست كةريم ئةحمةد. أةنطة خؤيشي ئةم بؤضوونةي ثيَشنيار كردبيَ. يةكيَك لةو هةلَة ميَذووييانة كة كردوومانة ئةوةية، لة هةلَبذاردني سكرتيَري حزب، ئيتر شويَنةكةي بؤ هاوأيَيةكي تر خؤشنةدةكرا. ئيَستا ئيَمة ثاش ئةوةي باجيَكي فرة قورسمان دا، لةو هةلَةية فيَربووين و ناكريَ ضيتر ئةو هةلَةية لة ريزةكةكانمان بواري ثيَبدريَ. ئةوانةي لة بةرثرسيارييةتي سكرتيَري حزب لادةبريَن، دةتوانن وةك راويَذكار يا هةر بةرثرسييارييةكي تر لة ئةستؤ بطريَ. من دلَنيام لةوةي كة حزب ضةندين هاوأيَي بةتواناي هةية كة دةتوانن شةونخوني بكةن بؤ دوارؤذيَكي باشتر.

++++++++ وةك ئةركيَكي حيزبي، داوا لةو هاوأيَيانة بكةن كة لة وةلآتاني دةرةوة دةذين و توانايان بةسةر وةرطيَأان دةشكيَ، ضيتر كةمتةرخةمي نةكةن لة وةأطيَأاني بةرهةم و ليَكؤلَينةوةكاني كؤمونيزم بؤ زماني كوردي.

++++++++ يةكيَك لة خالَةكاني راثؤرتةكة لة بارةي نةهيَشتني دواكةوتوويي لةبواري كشتوكالَيدا، ثيَشنيار دةكةن>ثةيني كيمياوي< بة جووتياران بدريَ. ثةيني كيمياوي زةرةرمةندة بؤ زةمين، بةروبووم و تةندةرووستي مرؤظ.

خؤزطا بمتوانيبا لةم نووسينة ثوختتر، قولَتتر و باشتر لة بابةتةكاني تر بةشداري بكةم، بةلآم واديارة بارودؤخةكةم أيَطام ثيَنادا. . . لةطةل خؤشةويستيم بؤ هةموو بةشداربوواني كؤنطرة و هيَوادارم بة طيانيَكي أةخنةطرانةوة سياسةتي حزب هةلَبسةنطيَنن و تاقة أيَطاي رزطاري كريَكاران و جووتياران لة كوردستان بؤ ثيَشةوة ببةن. . .

بذي كؤمونيزم

23. 2. 2004

dwaroj@yahoo. de