كورد و نيگةرانييةكاني چارةنووس! .... ثشكؤ نةجمةدين

12-05-2011 11:13

پثم باش بوو كؤبةندي ديد و تثذوانينةكانم لةمةذ پرسة جددييةكاني (گولآن) ، كة دةبنة كرؤكي كثشة و ئاستةنگييةكاني بزووتني پرؤسةي دياريكردني مافي چارةنووسي كؤمةلآني خةصكي كوردستان و داساكاني لة هةوارثكي دصخوازدا، لة ژثر ئةو ناونيشانةي سةرثدا كؤوة كةم. بةو هيوايةي دةنگثك بخةمة نثو گوصداني لثوانلثو لة دةنگ و بير و بؤچؤني جياواز و، پثكذا بتوانين زةمينةي رةخساندني (راي گشتي) ي خةصك لةسةر مةسةلة گرنگ و چارةنووسسازةكان بخولقثنين!. . . .

# ديارة كة داهثناني بيرؤكةي سيستةمي فيدراص بؤ ئثراقي ئاييندة و دياريكردني خواستي سياسيي كورد و بذياردان لةسةر شثوازي پةيوةنديي خؤي لة گةص دةوصةتي نثوةندي، لة چوارچثوةي ولآتثكي فيدراصدا كة مافة نةتةوةييةكاني مسةوگةر بكات و شوثنةوارةكاني ئةو زوصمة مثژوويية بسذثتةوة، كاري پةرلةماني تازةهةصبژثدراوي كوردستان بوو. بث ئةوةي ئثستا بچمة سةر ئةوةي كة داخؤ بذيارثكي وا گرنگ و چارةنووسساز كاري پةرلةمانة و چ پةرلةمانثك شةرعييةتي ئةوةي هةية كة بث گةذانةوة بؤ راي خودي ميللةت، وةها خواستثك بكاتة خيتابي سياسيي بزووتنةوةيةكي نةتةواثتي؟!، دةبث ئةوة بصثم كة هثز و نثوةندة سياسييةكاني ئثستاي ئثراق و (ئةوث رؤژثي ئؤپؤزسيؤن) لةژثر كاركردي كؤمةصثك فاكتةري نثوةكي و دةرةكيدا (گرنگترينيان لاوزي خودي ئؤپؤزسيؤني ئثراق و ناهاوسةنگيي نثوان هثزي سياسيي كورد و ئةوان بوو) ، بة ناچاري و لة سةرجةمي كؤبوونةوة و كؤنگرةكاني ئؤپؤزسيؤندا، مليان بة قةبوصكردني وةها چارةنووسثك بؤ سيستةمي سياسي و ئيداريي ئثراق دا و، وردينةي تايبةتمةندييةكاني ئةو سيستةمةشيان بة زةمةني داهاتوو و ئةگةرةكاني ئثراقي پاش سةدام سپارد!. ئةگةر چي لة ديدي كورد و هثزة سياسييةكانييةوة، خةسصةتةكاني ئةو سيستةمة فيدراصيية و شوثني هةرثمي كوردستان بة هةموو تايبةتمةنديية نةتةوةيي و جوگرافييةكانييةوة روون بوو، بةلآم چوون هثزةسياسييةكاني كورد، لة كؤذ و كؤنگرةكاندا، زياتر وةكو هثزي بزثو و ئاكتيضي ئثراقي دةبزووان و رووخاندني رژثمي سةدام و دابينكردني ئثراقثكي ديموكرات و (فيدراص) يان مةبةست بوو و جةختيان لةسةر دةكةرد، ئيدي بؤشاييةكي باشيان بؤ شيكردنةوة و راضةكردني سيستةمي فيدراص بة جث هثشت!.

ئثستا بةشي زؤري (ئةگةر نةصثين سةرپاكي) هثزة سياسييةكاني ئثراق، لة ئثراقي ئازادي پاش سةدامدا، بانگةشة بؤ سيستةمثكي فيدراصي ئيداري دةكةن كة لة وثدا ئثراق دةبثتة. چةند هةرثمثكي ئيداريي پثكةوة بةستراو لةسةر بنچينةي پرةنسيپةكاني بةذثوةبردني فيدراصي و ناناوةندييةتي دةسةلآت. ئةم سيستةمة كةمتر خةسصةتة ئيتنيكي و مةزهةبييةكان لةبةرچاو دةگرث و زثتر شثوازثك دةبثت بؤ ئاسانكردنةوةي ميكانيزمي بةذثوةبردني دةسةلآت و وةلاناني گرفتي سثنتراصيزم لة پرؤسةي پراكتيزةكردني دةسةلآتدا. ئةم جؤرة سيستةمة نزيكاثتي لةگةص سيستةمي فيدراصيي ئةو ولآتانةدا هةية كة زياتر كثشة و ئيشكالياتي بةذثوةبردنيان هةبووة نةك كثشةي نةتةواثتي. هةصگراني ئةم خواستة، هةر گروپ و لايةنثك بن، بير و تثذوانينةكانيان بؤني فاشيزمي لث دثت و نةك هةر بزووتنةوةي رزگاريخوازانةي كورد بة كةم دةگرن، بگرة سووكاثتيشي پث دةكةن!.

ئةگةر بذيار بثت سيستةمثكي فيدراص لة ئثراقدا چث ببثت و سةرمايةكاني درووست بوون و خؤذاگرتن و بةردةوامبووني هةبثت (كة من بة گومانم!) ، دةبثت خةسصةت و تايبةتمةندييةكاني ئةو سيستةمة (لة ئثراق و كوردستاندا) بة ذووني و بث تةمومژ لة دةستووري هةميشةيي ئايندةي ئثراقدا بنةخشثنرثن:

+ لة ئثراقدا دوو نةتةوةي سةرةكي (عةرةب و كورد) و چةند كةمينةي نةتةوةيي دةژين.

+ ولآتي ئثراق لة يةكگرتني ئارةزوومةندانةي دوو نيشتمان (كوردستان و عةرةبستان) پثك دثت. . . (پاشتر دةگةذثمةوة سةر مةفهومي تثرمي " ئارةزوومةندانة".

+ ناوي ئثراق، چ وةكو ولآت و چ وةكو دةوصةت بگؤذدرثت و لةگةص پثكهاتةي نوثيدا تةباو گونجاو بثت.

+ ئثراق بةشثك نابثت لة ولآتاني عةرةب و ناشكرثت وةكو ولآتثكي عةرةبي، ئةندامي (جاميعةي عةرةبي) بثت. دةشث فؤذمثكي نوث بؤ هاوكاري و مامةصة لة تةك جاميعةي عةرةبيدا ببينرثتةوة!.

+ سنووري كوردستان دياري بكرثت و لة دةستووردا بنةخشثنرثت!.

+ تثرمي بثزراوي (پاراستني خاكي ئثراق!!) لة كن "فيدراص" بكرثتةوة و ئةوة بچةسةپثنرثت كة "يةكگرتني ئارةزوومةندانة" بة ماناي "هةصوةشاندنةوةي ئارةزوومةندانة"ش دثت!.

ئةمانة سةرخةتة ئةسصي و گرنگةكانن و وردةكاري ديكةش زؤرن كة باسكردنيان لثرةدا دةبثتة زثدةرؤيي!.

# تثرمي فيدراصيزم و ئةزمووني سيستةمي فيدراص، لة داهثناني رؤژاوان و نموونة سةركةوتووةكاني ئةم سيستةمة ئيداري و سياسيية لةوثدان!. لة رؤژهةلآتدا سيستةمي فيدراصي ئيداريي سةركةوتووم پث شك دثت، وةلث بؤ ولآتاني فرة نةتةوة و فرةنيشتمان دةگمةنة!. ئثراق، نةك هةر مثژوويةكي يةك سةدةيي لة ناوةندييةتي حوكمكردندا هةية، بگرة 35 ساص ئةزمووني لةگةص دذندةترين سيستةمي سياسي و فيكري سياسيدا كة بةعسيزمة، هةية. ئثراق، پثش هاتني بةعسيش بؤ سةر حوكم، ئةزموونثكي ديموكراسي و ناسثنتراصيستي لة حوكم و بةذثوةبردندا نةبووة!. سالآني نثوان حوكمي بةعس و "كةريم" و " براكاني عارف"يش، لة ئثراقدا فةزايةكي نيمچة كراوةي سياسي هةبووة نةك ئةزمووني ديموكراتي و دةسةلآتي دامودةسگايي!. سيستةمي فيدراص، دةشث دةرهاوثژتةي پرؤسةي ديموكراتي بثت و ئةميش لةسةر بنةما ئابووري، كؤمةلآثتي، سياسي و كولتوورييةكان دةوةستثت. كؤمةصگةي ئثراقي، كؤمةصگةيةكي بة ميليتاريزةكراوي شثوثدراوي بة زةبر و توندوتيژي بةرگاوي كراوة و جثكةوتني وةها سيستةمثك لة ئثستادا و بؤ ئايندةيةكي نة چةندان نزيكيش، جگة لة ئةفسانة هيچي ديكة نيية!.

پةرلةماني كوردستان، 11 ساص پثش ئثستا و لة بارودؤخثكي تةواو جيادا، ئةم شثوة پةيوةنديية خوازراوةي نثوان كوردستان و ئثراقي كردة خيتابي سياسيي بزووتنةوةي نةتةواثتيي كورد!. بة راي من ئةم بذيارة، نة ئةو سات لةو هةلومةرجةدا و نة ئثستاش لةم سةردةمي گؤذانكارييانةدا، چ رةواييةكي گشتگري نيية!. ديموكراتيترين پةرلةماني هةصبژثردراوي زؤرينةي خةصكي چ ولآتثكي دنيا، مافي وةرگرتني وةها بذيارثكي چارةنووسسازي نيية و دةبثت لة پرس و كثشة گرنگة سياسي و ئابورييةكاندا بؤ خةصك و راي خةصك بگةذثتةوة!. بؤ ئةمةش نمونةي راپرسييةكاني ولآتاني ئةوروپا بؤ چوونةنثو (يةكثتي ئوروپا و دراوي يةكگرتوو) زيندون و هثشتا پرؤسةكةيان بةردةوامة!. كةواتة ئةو پث لةمافي خةصك نانةي پةرلةماني كوردستان پثش 11 ساص ئةنجامي دا، ناشث دووبارة بكرثتةوة و ئةگةر ئثمة بة بثهوودةيي سيستةمي فيدراص لة ئثراقدا گةيشتبين، دةشث لة رثگاي "راپرس"ةوة، بؤ شثوازثكي گونجاوتر بگةذثين. دةمةوثت بصثم: كة دةبث خةصكي كوردستان مافي ئةوةي هةبثت كة لة داذژتن و گةلآصةكردني خيتابي سياسيي خؤيدا ئاكتيضانة بةشدار بثت!. فيدراص، كؤنفيدراص، دةوصةتي سةربةخؤ دةشث ئةو ئةصتةرناتيضانة بن راپرسيان لةسةر بكرثن.

# ئةگةر پثمان وابثت كة دامةزراندني دةوصةتثكي سةربةخؤ، لة هةلومةرجي ئثستادا و لة رووي مةوزوعييةوة ئةستةم بثت (كة من پثم واية ئةگةري ئيمكانبووني لة نائيمكانبووني زياترة) ، ديسانيش ئةنجامداني ريفراندؤم، با بة ئاقاري (سةربةخؤيي و دةوصةت) يش ببزووثت، چ ناكؤكييةكي ياسايي و حقوقي ناخولقثنثت. چونكة داواكردني "ماف" شتثكة و ئيمكاني جثبةجث كردني لة پراكتيكدا شتثكي ديكةية!. با زؤرينةي خةصكي كوردستان داواي جيابوونةوة و تةلآقداني ئثراق بكةن و نثوةندة نثوةدةوصةتييةكان و نةتةوة يةكگرتووةكان بة دةنگييةوة نةيةن و بؤي جثبةجث نةكةن!!.

بة دةرفةتي دةزانم چةند سةرنجثكي تيژپةذ لةسةر ميكانيزمي كاركردني پرؤسةي هةنوكة وةگةذكةوتووي (بةرةو ريفراندؤم!) بهاوم.

 ريفراندؤم، پرسثكة بث لةبةرچاوگرتني رةگةز، نةتةوة و شوثني ژيان، پةيوةنديي بة تاك تاكي كؤمةصگةي كوردستانةوة هةية!. ئةم پرسة خواستثكي لةمثژينةي خةصكي كوردستانة كة دةشث لةم هةلومةرجة نوث و بةگؤذان ئاوسةي كوردستان و ئثراقدا وةگةذ بخرث و ناكرث لةبةر هيچ هؤكار و مةبةستثك تاقة گوندثكيشي لث وةدةر نرث!. ئةوةي كة (بةرةو ريفراندؤم) ، وةكو بزووتنةوةيةكي رؤشنبيري _ سياسي لةشاري سلثمانيدا رةوتي گرتووة و شار و شارؤچكةكاني ئةو دةضةرةي گرتووةتةوة و فذيوةتة پايتةختةكاني ولآتاني ئةوروپاش، كةچي لة شارةكاني هةولثر، دهؤك، كةركوك، ئاكرث و دةضةرةكاني ديكة كؤميتةيةكي درووست نةكردووة، مايةي نيگةرانيية!. وا پثدةچث كورد بة رؤشنبير و سياسةتكارانيةوة بة پةرتبوون مةحكوم بثت!. ئثمة دوانزة ساصمان لة ئةزمووني كةرتبوون و پةذاگةندةيي خيتابي سياسي گوزةراند. ئةگةر سةركردةكاني كورد بة پلةي يةكةم و رووناكبيراني حيزب لة پلةي دووةمدا لة سةردةمي خؤكوشتن، كوردكوشتن و كةرت و پةرتبووني خيتابي سياسي بةرپرسياربن، ئةوا لة هةلومةرجي نوثي ئثستادا، هاوثژتني هةر گاضثك بؤ درثژكردنةوةي ئةو پةرتبوونة لة پرؤسةي (بةرةو ريفراندؤم) دا، "مار"ي مةسئولييةتثكة لة ئةستؤي نووسةران و رووناكبيران دةئاصثت. هةصسووذاواني "بةرةو ريفراندؤم"، هةميشة جةخت لةسةر نائامةدةيي "حيزب" لة پشت و لة نثو پرؤسةكةدا دةكةن!. چما دةشث حيزب لة پشت چارةنووسسازترين پرؤسةوة، نائامادة بثت؟. داخؤ پرؤسةيةكي وةها، بةبث پشتگيريي حيزب و هثزة سياسييةكاني كوردستان، دةكرثت سةركةوتني بؤ بنووسرثت؟!.

داخؤ پرؤسةي (بةرةو ريفراندؤم!) ، پرؤسةيةكي جددية بؤ پراكتيزة كردن يان هةوصثكة بؤ خؤخةريك كردن؟!. . ئةگةر پرؤسةيةكي جددي بثت بؤ دياريكردني چارةنووسي ميللةتثك، ئةي هثزة سياسييةكاني ئةو ميللةتة، حكومةتةكاني و پةرلةمانةكةي لة كوثي ئةو پرؤسةيةدا دةوةستن؟!.

پرؤسةي "بةرةو ريفراندؤم" وةكو هةر پرؤسةيةكي ديكةي كوردي، كارثكي پةلةية و پثشمةرجي زةمينةسازييةكاني خؤي نةخولقاندووة كة دابين كردنيان پثويستن:

+ سازداني بزووتنةوةيةكي جةماوةريي ئةكتيض، لة پثناوي هةرچي زووتر يةكگرتنةوةي دوولايةني لثكترازاوي دةسةلآتي كوردي!.

+ پةلةكردن لة سازداني زةمينةي هةصبژرادني نوث لة كوردستاندا و هةصبژاردنةوةي پةرلةمانثكي نوثي خوثنتثزاو كة رةوايي خؤي لة دةنگداني گشتييةوة وةربگرثت و نوثنةرةوةي خواستةكاني نةوةيةك بثت كة لة ساصي 1992 دا مافي دةنگداني نة بووة!!.

+ كاركردن بؤ دياري كردني سنووري كوردستان. . (ريفراندؤم لةكوث؟؟!!) .

هةوصدان بؤ ريفراندؤم، ياني هةوصدان بؤ گؤذيني خيتابي سياسيي كوردي!. خيتابي سياسيي كوردي لاي پةرلةمان و دةسةلآتي كورديية!. . چما دةكرث بةبث فشاربؤهثنان و قةناعةت پثهثناني حيزبةكان، خيتابي سياسيي كوردي (كة خيتابي سياسيي دةسةلآتي كورديية) بگؤذدرثت!. جةختكردن لةسةر سةربةخؤبووني "بةرةو ريفراندؤم) و وةلاناني حيزب، جگة لةوةي كارثكي هةصةية، چ مانايةكي ديكة دةبةخشث؟!. باشة ئةگةر پثتانواية كة حيزب لة كؤمةصگةي كوردستاندا، بوونةوةرثكي زثدةبثزراو و نةويستراوة و بة كةصكي كارثك نايةت كة پةيوةنديي بة چارةنووسي خودي حيزبيشةوة هةية، ئةدي بؤچي لة رؤژگاري پراكتيزةكردني ناذةواترين سياسةتي كوردكوشتندا، نةك هةر دةستبةرداري حيزب و سياسةتةكاني نةبوون، بگرة بةشثكي ئةو تاوانانةي حيزبيشتان لة ئةستؤي خؤتان نا!!.

# پثشتر قسةيةكم لةسةر بيرؤكةي (يةكثتيي ئارةزوومةندانةي كورد و عةرةب) كرد و پثم واية ئةگةر خيتابي سياسيي كوردي لة چوارچثوةي "فيدراص"دا تةكان نةخوات و لةوثدا سةوز ببثت، ئةوا جثگيركردني ئةم بةندة لة دةستووردا مانايةكي ديكة و زةمانةتثكي فرةترمان دةداتث و دةشثت وا بخوثنرثتةوة: ئةوة خةصكي كوردستانة كة لة ئةنجامي راپرسثكي ئازاد و دصخوازدا و لة هةلومةرجي ئثستادا بذياري پثكةوة ژياني لةگةص گةلي عةرةب لة چوارچثوةي دةوصةتثكي فيدراصدا داوة كة سةرجةمي مافة نةتةوةيي و ئينسانييةكاني بؤ مسةوگةر بكات و هةركاتيش بخوازثت و پثي وابثت كة درثژةدان بةو پثكةوةژيان و يكگرتنة، دةبثتة لةمپةر لةبةردةم گةشةكردني ئابووري، سياسي، كؤمةلآثتي و فةرهةنگييدا، ئةوا دصخوازانة و لة راپرسثكي ديكةدا، بة زؤربةي دةنگ دةشث شثوازثكي ديكةي پةيوةندي هةصببژثرثت!.

 

030828

تثبيني:

ئةم نووسينة وةصامي چةند پرسثكي گؤضاري (گولآن) ة كة بة ئيمةيل بؤيان ناردبووم و لة رؤژي 28 / 8دا بؤم مةيل كردنةوة و چاوةذث بووم لة دوا ژمارةي گوصاندا چاپ بكرثت و بةرچاوي خوثنةر بكةوثت. بصاونةكردنةوةي لة سؤنگةي گرفتي تةكنيكيدا بووة يان چي، نازانم!. . .   پشكؤنةجمةدين

 

بؤ خوصندنةوةي ثرسةكاني (طولآن) ئصرة كليك بكة .... كوردستان نصت