كةصةگاييةكاني بةرةي تؤرانيي توركماني و خةمسارديي سةراني كورد

مةهاباد كوردي

 25-8-2003

هةموومان باش دةزانين بةرةي توركماني چيية و سةر بة كام دةوصةتة و، ئامانجي سةرةكيي ئةو كؤمةصة توركمانة كةماليست و ئاژاوةگثذةش لة چيدا خؤي دةبينثتةوة. ذةنگة ذووداوةكةي توزخورماتوو تةنيا سةرةتايةك بث بؤ كردةوة تيرؤريستييةكاني بةرةي ناوهاتووي سةر بة "ميت"ي توركيا. گةر كةسانثك كة سةربازي ئةمريكايي و بةريتانيايي لة باشوور و ناوةذاستي عثراقدا بكوژن، لة لايةن هاوپةيمانانةوة بة تيرؤريست ناوزةد بكرثن، جثي خؤيةتي و زؤر ذةواشة توركمانة مثشكپووت و تؤرانيية كةماليست و بةكرثگيراوةكاني سةر بة "ميت"يش هةر بة هةمان شثوة چاويان لث بكرث و، هثزي هاوپةيمانان و تةواوي پارت و ذثكخراوة ذامياريية كوردستاني و عثراقييةكانيش بة تيرؤريست ناويان ببةن. ئايا دةبث چ جياوازييةك لة نثوان كؤنةبةعسييةكي سةددامي و توركمانثكي ئةصقةلةگوثي دةزگاي سيخووذيي "ميت"دا هةبث؟! بةعسييةكان كة لة كوشتن و بذيندا كةس لةوان وةستاتر نةبووة و نيية، توركمانة تؤرانييةكاني نثو بةرةي توركمانيش كة تا دوثنث لةترسي بةعس نقةيان لثوة نةدةهات، ئةمذؤ دةيانةوث بة زةبري هثزي فس پاصةوانانةي ئاغاكانيان لة ئةنقةرة و سوپاي هؤضي توركيش، چاو لة كوردي خاوةن دؤزي ذةوا سوور بكةنةوة و كةركووكي كوردستانيش بكةن بة "شارثكي توركماني".

دواي ئاصؤزي و گرژييةكاني نثوان توركمان و كورد، كة بة شايةتيي چةندين كةس و لايةن بةرةي توركماني ئاگرةكةي خؤش كردووة، "سونگوص چاپووك" كة بة ناو نوثنةري توركمانةكانة لة "مجلس الحكم الانتقالي" و ناوبراو: تةنانةت گوماني پثشينةي سياسيي خراپيشي لث دةكرث و كؤنة تازة بةعسة (1) ، سةبارةت بة كردةوة گثرةشثوثنييةكاني توركمانة تؤرانيية هاوفكرةكاني دةصث: من داوا دةكةم پؤليسي شاري كةركووك چةك بكرثن. . داوا لة كوردةكان دةكةم دةست لة توركمانةكان هةصگرن. . كةركووك شارثكي توركمانيية و جگة لة عةرةب و ئاشووري و كوردةكان زؤرينةيةكي توركماني تثدا دةژي. . دواي ئةو بةيةكداچوونانة يةكسةر پةيوةنديم بة حاكمي مةدةني "پؤل بريمةر"ةوة كرد و ذةوشي كةركووكم بؤ باس كرد. . ئثمة لة عثراقثكي يةكگرتوودا دةژين و چ پثويستيش بةم جؤرة گرفتانة ناكات (2) . ئةمة تةنيا كورتةيةكي قسةكاني خانمي بةعسي و نوثنةري هةنووكةي توركمانةكان بوو. ئةي لة بةرامبةر ئةمانةدا دةبث كاربةدةستان و سةراني كورد چ هةصوثستثكيان نواندبث؟ يةكثتي كة لايةنثكي سةرةكيي كثشةكةية هةوصي ئةوةي دا بة چ جؤرثك دصي توركيا نةذةنجثنث و، تةنانةت لة "كوردسات"ي خؤيدا نةشيويست ناوي توركيا بثنث. مةسةلةكةي تةنيا بة "عناصر اجنبية" و "عناصر النظام السابق" (3) ديزةبةدةرخؤنة كرد. هةرچي د. بةرهةم ساصحي سةرؤك حكوومةتي يةكثتيشة، ناذةزايي خؤي لة هةمبةر "تةقاندنةوةي گؤذي ئيمام لة توزخورماتوو" دةربذي. هةروةها "بةهرؤز گةلأصي"ي نوثنةري ينك لة ئةنقةرةي پايتةختي توركيا، كة خؤپيشاندانيشي دژي يةكثتي تثدا بةرپا بوو، هةمان گوتة سواو و بث ماناكةي جاراني سةدپات كردةوة گوايا: كوردةكان هةوص بؤ دامةزراندني دةوصةتثكي سةربةخؤ لة باكووري عثراق نادةن (4) . ذاگةياندني پدك كةمتر باسي ذووداوةكةي كرد، بةلأم لة هةمان كاتدا باس لة بؤردوماني گوندثكي سةر سنوور كرا. پارتي تاواني ئةنجامداني ئةم كارةي خستة پاص توركيا (5) .

دصسؤزان و خةمخؤراني كورد هةر لةمثژةوة باسيان لة مةترسييةكاني گون گةورة كردني بةرةي توركماني سةر بة ميت كردووة، لث بة داخةوة سةراني ينك و پدك چ حيسابثكيان بؤ ئةو بؤچوونانةي كةسانثكي نيشتمانپةروةر و كوردپةروةر نةكردووة. ديارة يةكثتي لةم چةند ساصةي دواييدا هةر بة تةواوةتي بؤ بةرةي توركماني شل كردبوو. كةس نيية ئاگاداري ئةم مةسةلةية نةبث و شتةكة لاي زؤربةي كةس و تةواوي لايةنةكان خويا و ئاشكراية. كةواتة: دةسةلأتداراني باشوور بةرپرسياريةتييةكي زؤري دةرهاويشتةكاني ئةم گةمة بة ئاگر كردنةيان لة ئةستؤية كة هةنووكة تاقمي بةرةي توركماني بة وةكالةتي توركيا دةيكةن (6) .

توركمانةكان كة لة سةردةمي بةعسدا خاوةن چ مافثك نةبوون تا شانازي پثوة بكةن، كةچي هةر لة دواي ذاپةذينة پيرؤزةكةي ساصي 1991 بة زيادةوةش هةموو مافثكي بنچينةيي و ذؤشنبيري و. . . تاد، لة لايةن دةسةلأتدارثتي كوردييةوة پثيان دراوة. جا لة جياتي ئةوةي ئةم جوامثرييةي كوردانيان لةبير نةچث، ذثك بة پثچةوانةوة، بة تايبةتيش بةرةي توركماني تؤراني، بوون بة خولأم و نؤكةري داگيركةراني هةرة فاشيست و ناحةزي كورد و كوردستان، كة توركة كةماليست و گورگةبؤرة دةمبةخوثنةكاني پةروةردةي دةستي "ئةتاتورك"ن. ئةوان هةر بةوة نةوةستان و بگرة دةستيان كرد بة ئاژاوة نانةوة لة كوردستان و بلأوكردنةوةي تؤوي تؤرانيزم دةنثو خةصكدا. لة هةمان كاتدا ئةو بةرة توركمانييةي كة ئةمذؤ ئاگري شةذي دژ بة كورد لة كةركووكي كوردستان خؤش دةكات و، بةمةش فةرماني توركة كةماليستة ئاغاكاني جثبةجث دةكات، تا ئثستاشي لةگةصدا بث پثي عةيبة بة كوردستان بصثت "كوردستان" و، زؤر لة شار و شارؤچكة گرنگةكاني ولأتي كوردستان بة "توركمانستان" ناو دةبات. ئةمة وةك ئةوة واية تؤ بة ميواني بچي بؤ ماصثك، ئينجا دواي ماوةيةك، كلكت لةسةر پشتت دابنثي و بة خاوةن ماص بصثي: فةرموو بؤ دةرةوة!!

سةراني كورد دةبث بةوپةذي وردبيني و تثذامانثكي ئثجگار قووص لةم ذةوشةي هةنووكةي كوردستان و ناوچةكة ورد ببنةوة. نابث و ناشكرث، بة ذاستي مايةي شةرمةزاري و شوورةييشة، گةر هةروا بة ساناهي شتةكان بةسةرياندا تثپةذ ببث و، ئةوانيش وةك دةصثن نة بايان ديبث و نة باران، هةيپثي لث بكةن و خؤيان لة واتا و مةغزاي پثشهاتةكان گثل بكةن. ئةوان كة تا ئثستا شتثكي ئةوتؤيان لةم بوارةدا ئةنجام نةداوة، تا كورد دصي پث خؤش بث، لةوانةية چاكترين كار كة ئثستا بتوانن بيكةن يةكخستنةوةي بة پةلةي هةردوو ئيدارةكة و پثكةوةناني حكوومةتثكي نيشتمانيي كوردستاني و پةرلةمانثكي خاوةن دةنگ و سةنگ بث. من پثمواية كارثكي ئةوها دةبثتة كؤسپثكي باش لة بةردةم دةستتثوةردانةكاني دوژمناني كورد لة كاروباري ناوخؤي باشووري كوردستان و ناوماصي كورد خؤيشي. سةراني كورد و ينك و پدك، تةنيا لة ميانةي ذثكخستنةوةي ماصي كورد و نةهثشتني ئةم پةرت و بلأوييةي كةلة ئارادا هةية، دةكرث ذووي خؤيان و كورد و نةتةوةكةشيان سوور بكةن. ئةگةرنا هةذةشةكان، مةترسييةكاني ناوة و دةرةوة، بثگومان لة ئثستاش خراپتر خؤ دةنوثنن و، كورديش دةبثتة قورباني بةرژةوةنديية هةرثمي و نثودةوصةتييةكان.

دةبا سياسةتي ئثمةي كورد لةمةولا ئةمانة كؤصةكةكاني بن: يةكث كة بة هيچم دانةنث، دةبث منيش بة هيچي دانةنثم. . بةرژةوةنديية نةتةوةييةكانمان لة سةرووي هةر شتثكي ديكةوة دثن. . هةر كةس و لايةنث كة لة كوردستان دةژين، دةشبث ذثز لة ويست و خواستةكاني گةلي كورد بگرن كة زؤرينةي دانيشتواني ولأت پثكدثنث. . كورد بةر لةوةي براي يةكثكي غةيرةكورد بث، گةلث چاكترة پثشوةخت برايةتيي خؤي دةگةص خؤيدا توند و مةحكةم بكات. . دةوصةتي نةتةوةيي كوردي ئامانجثكة دةستبةرداربوون لثي دةبث كارثكي مةحاص بث. mehabadk@hotmail. com

پةراوثزةكان:

(1)   ميديا، ژ 146، 16-8-2003، ضيتؤي نةجةفي، نووسيني: ئةضين ئيبراهيم ئةحمةد، ل 5.

(2)   المجلس الاعلى للسورة الاسلامية و الاتحاد الوطني الكردستاني يرسلان وفدا مشتركا الي كركوك لتهدئة العلاقات الكردية-التركمانية، الشرق الاوسط، KDP inf، 25-8-2003.

(3)   الاتحاد الوطني: الشبهات تحوم حول "عناصر اجنبية" و "عناصر النظام السابق"، وكاله انباء رويترز، KDP nifo، 25-8-2003.

(4)   ماصپةذي يةكثتي"PUK"، انباء كردستان، 24-8-2003.

(5)   تثكستةهةواصي چةند كةناصثكي عةرةبي.

(6)   ماصپةذي كوردستان نثت، دةتوانين پشوودرثژ بين. . ؟، نوورةدين سةعيد وةيسي، 25-8-2003.