13-05-2011 04:37

يةكي فصبريوةري  .... ضرؤ زةند

 

ضةندان سالة داطيركةراني كوردستان بة طةلص شصواز  ئةنفال, جينؤسايد, كؤرةو, كيمياباران و  بة كؤمةل طؤركردن طةلي كورد لةناو دةبةن, بؤ سرينةوةي ناسنامةي كورد. يةكي فصبريوةريش خراية سةر ئةو مصذوة تراجيديايةي كةلة ماوةي هةشتاوسص سالي رابردوودا هةيبوة. دوو تةقينةوةي يةكةم أؤذي جةذن لة شاري هةولصر رِويدا لةنصوان خةلكانصكدا كة جةذنة ثيرؤزةيان لةيةك دةكرد, بووة هؤي كوشتني زياتر لة سةد كةس. بؤ زؤربةي كورد, ئةو رِؤذة  بووة ثرسةيةكي طشتي لة دةرةوةو ناوةوةي كوردستان. شةقامةكاني كوردستان طشتي خةمباربوون. ثةذارةو ماتةميني لافيتةي أةش طشت كوضةيكي وولاتي طرتةوة, لة كاتصكدا بريني زامي كؤنمان ساأصذ نةبوون. ناكرص كورد دةستةوةستان رابمصني,ثةند وةرنةطرص لةو كارةساتانة. ّضارةسةري ئةم بارةش هةول و شؤرشي فكري و ووشياري دةوص. بةدةست ثصكردن لةم رؤوة تا لةوةش درةنطتر نةبوة بؤ بنيات ناني دةولةتي كورد. كة ئةمةش سةرةتاي ترين مافي طةلصكي ضل مليؤنية. يةكص لةو طةلة دةطمةنانةي بص دةولةتة, ناسنامةشي ياساغة. 

 

يةطكرتني ثارتة سياسيةكان وة وةلاناني هةموو جياوازيةكانيان يةكةم و تةنها ضارةية بؤ يةكطرتني كورد لة دةولةتصكي يةكطرتوي كورددا. لةم كاتةدا باشووري كوردستان لةبارترين باري سياسي بؤ طونجاوة كةجيابصتةوة لة عصراقي دةستكرد. دابةشكردني عصراق رِوشاندي كةرامةتي دةولةتي عةرةب نيية. مافي أةواي طةلي كوردة, تا زياتر لصي بصدةنط بين درةنطتر ئةنجام دةدرصت. ئايا دابةش كردني رِووسيا ض زيانصكي لةو طةلةدا؟  هةروةك ناكرص وةلامي شؤفيةنةتي داطيركةران بة شؤفيةنيةت كورد بدرصتةوة. هةرضةندة كة ئةو طيانة لة كوردا دةطمةنة, دةنا لةمصذبوو غانديةك لة ناو كوردا دروست ببوو لةبري سةلاحةديني ئةيوبي.كوردستانيش سنووري جوطرافي دةبوو كة رِصطة نةدا بة خةلكي نامؤ و سةربازي ئيسلام بةكؤمةلص تةقةمةنيوة سنوور ببرن,لةو كاتةدا يةكي شوباتيش رووي نةدةدا.         

 

 هوشيار كردنةوةي خةلك و خوصندةواري هةنطاوي زؤر طرنطن كة ثصويستة بايةخيان ثص بدرص.  لة قوتابخانة سةرةتاييةكانةوة دةست ثصبكرص بةطؤريني منهةجي سالانة. لابردني ئةو  رصطة كؤنةي سةراني بةعس وة ووشياركردنةوةي قوتابياني هةموو قؤناعةكاني خوصندن. زيادكردني دةزطا رؤشنبيريةكان وة كردنةوةي ضاثةمةني زياتر, هةروةها رصدان بة رِؤذنامةوان  نووسةران وة هونةرنةندان بؤ كاري سةربةست, بةثصي ضالاكيةكانيان. ضونكة ثصنووس تةنها  وةلامة بؤ دذمنان, طةلي خوصندةواريش طةلصكي ثصشكةوتوة, دين فريوي نادا وة دوو كةسي بيروباوةر شؤراوة زةفةر نابةن بة كوشتنص سةدان بصتاوان. تيرؤر و تيرؤرستان طةشةناكةن.

 

ضارةسةركردني باري ئابووري, ئابووري بنةماي دروست بووني دةولةتة.  ناكرص داراي دةولةت بؤ سةدي دةي كؤمةل بص, سةدي نةوةد نةدار بص. ئامادةكردني كار ئةركي دةولةتة, هةر وةك ئةركي دايك و باوك بؤ بةخصو كردني مندالةكةي. دابين كردني بذصوي ذياني هةذار, ثةككةوتة, وة دايكي تةنيا لة ئةستؤي فةرمانبةراني دةولةتة. جطة لةمة ياساغ كردني كاري مندال تا تةمةني شانزة سال, وة ضارةسةر كردني بصكاري بؤ بنياتناني كؤمةلطايةكي ئارام.    

مافي ذنان راستيةكي بةرجةساتةية, ثشت طوي خستنو طصرةشصوي لةم بوارةدا تصكداني كومةلطاية. كصشةي ئافرةت كصشةي طةلة لة سةرجةمدا. دةسةلاتداراني كورد ثايةي دووةميان داوةتي وة هةولي ضارةسةركردنيان نةداوة ئةمةش كؤمةلطاي كوردي دوور خستؤتةوة لة جيهاني ئةمرؤ,  ذن دابرِاوة لة كاري فكري و حجابي عةقلي كراوة.  يةكساني ذن و ثياو شؤرِشصكي كؤمةلايةتي دةوص بة دةستثصيكردن لة ثياوي رِؤشنبيرةوة. جياكردنةوةي خةباتيان هةلةيةكي مصذووية. لة راستيدا ثياو ضةوساوةي ئةو بارو دؤخة ئالؤزةية كةجوداي ذن و ثياوة تةنها ثرسيارص ئارِاستةي خوصنةر دةكةم ئايا كةرةساتي يةكي شوبات ضةند ذني تصدا بوو؟  وة بؤضي؟  ئةطةر نيوةي كومةل ذصردةستة بص نيوةكةي تر ضؤن ئازادة!    

 

جيابونةوةي دين لة دةولةت. داناني ياسايةكي شارستاني كة مافي مرؤظي تيا ثارصزرابص, بةبص رةضاو كردني حةلالو حةرام وة برِياري 137. من لةو باوةرةدام كة ئيسلامي تيذرةو ئيسلامي نةرم نيية. يارمةتي داني ئيسلام وة بةهصزكردنيان بةضةكو تةقةمةني تا ببنة ئيسلامي سياسي بةخصوكردي تيرؤرة . بةلكو لةمةش زياتر, شازيةتي ومافثصدانيان بؤ كوشتني رؤشنبيرو داهصنةرو ئافرةت تاوانة وة كوشتني شارستانيةتة لة كؤدا. هةروةها يادكردنةوةي دوو جةذني ئيسلام كة دوورة لة دابو نةريتي كورد هةلةية, قوربانياني يةكي شوبات نرخةكةي بوو.  ئيسلام بؤ طةلي عةرةب دةستكةوتبوو ثصي بونة دةولةت, بة ثصضةوانةي طةلي كورد ,كة ناسنامةي لص سةندةوةو بووة مايةي ئةشكةنجة,ترس, تؤقاندن, نائارامي وة دواكةوتن. لةطةل ئةوةشدا, خةلكانصكي زؤر ثةيرِةوي دةكةن, وةمافي سروشتي خؤيانة لة ضوارضصوةي مالةكانياندا بةبص ئةوةي بةكاريهصنن بؤ كاولكردن يا كوشتني مرؤظ كة دذي ئايدؤلؤذي ئيسلام بص. هةروةك دةلصن دين بؤ خوداو وولات بؤ طشت. دووبارة, بايةخداني سةرؤكي ثارتة سياسية كوردةكان بةسةركردة ئيسلاميةكان, وةك باوةش ثصداكردن و سةثؤرت ونرخثصدانصكي بصثايان لة شاشةكاني تةلةفزيؤندا كة كاريطةريةكي زؤر خراث دادةنص لة بيرو باوةري مندالي كوردداو لةو ضوارضصوة ترسناكةدا طؤشيان دةكا كة دوورة لة دونياي راستةقينةي خةونةكانيان وعلمانيةت. نمونةي تر, زيادكردني مزطةوتةكان, دروست كردني مزطةوتي حوسةيني لة ناوةندي شاري سلصماني كة ثةيوةستة بةحوسةيني شيعةوة. لةطةل رصزدا بؤ باوةريان, بةلام ناكرص بسةثصندرص بةسةر طةلدا. من بة دلنيايةوة دةلصم خةلكي سلصماني زؤر دوورن لةو بيروباوةرة ,منيش يةكيكم لةوان. لةكؤدا,نة ئةو دينة ثةككةوتةية وة نةزةبرو زةنطي سياسةت مةداران نةيان تواني رص لة ثصشكةوتي بطرن, شةقلي شارستانيشي لص ببرن. واتة ئصوة دواي طةل كةون, طةل رِامةدةن لةطةل خؤتان.ضونكة قيني طةل ضؤك دادةدا بة طشت زولمي. طةر سةرذمصري مزطةتةكاني هةولصر بكةي 271 مزطةوتة. ئايا ضةنديان دالدةي تيرؤرستن؟ كاشكي271 مةلبةندي رِؤشنبيريو خزمةتطوزاريش هةبواية.  

 

 بة كورتي, خاكصكي داطيركراو طةلصكي ذصردةست سةرفرازيي و ئازادي بؤتة خةوني. بة تةقةلا  بؤ يةكطرتن, يةكسناني, رِؤشنبيري, وة ضاكردني باري ئابووري و جيابونةوةي دين لة دةولةت دصنة دي, طةر طشتمان لصرةوة دةست ثصبكةين وةك ثةندصكي ئنطليز دةلص "طةر هةر كةس بةردةمي مالةكةي طسك بدا وولاتصكي خاوصنمان دةبص." بة هةول بص رِةضاوطرتني جياوازيةكان لةو كاتةدا, كوردستاني كورد دةبص, رِص دةطيرص لة دووبارةي يةكي فصبريوةري.    

 

zandchro@hotmail.com

February 12, 2004